داغ هامون
ایرن واعظ زاده
تحلیلی درباره مستند “روزگاری هامون”
ساخته محمد احسانی
۳۵ دقیقه، ایران
مستند “روزگاری هامون” به کارگردانی محمد احسانی و به سفارش و تهیه ی دفتر سازمان ملل در تهران، سازمان جنگل ها و مراتع کشور و پروژه بین المللی منارید در ایران می باشد. این فیلم مستند در ششمین جشنواره بین المللی فیلم سبز اکران شد و در استان بوشهر نیز پخش گردید.
این مستند ۳۵ دقیقه ای، خشک شدن دریاچه هامون واقع در سیستان و بلوچستان و تاثیر آن بر زندگی و معیشت ساکنان این منطقه ی جقرافیایی را به تصویر می کشد.
این فیلم که گستره ی اجتماعی – فرهنگی بسیاری نیز در سطوح داخلی و خارجی ایجاد نموده، از زاویه ی دید ساکنان بلوچستان نمایش داده می شود. فقر و فلاکت در لحظه به لحظه ی سکانس های فیلم ملموس و ملموس تر می گردد و تصاویر تکان دهنده از خشکی دریاچه هامون و معضلات ناشی از این بحران محیط زیستی را به خوبی به مخاطب القا می نماید.
مردمانی که نسل در نسل پیشه ی اصلی شان صیادی و دامداری بوده و معاش خود و خانواده را از این طریق تامین می نمودند، اینک از بد روزگار و با بروز خشک سالی به ناچار و با دستان تهی، به ساربانی و قالی بافی روی آورده اند.
مهاجرت و پراکندگی بسیاری خانوارها از روستا جراحت دیگری است که پیکره ی روح این مردمان را می سوزاند. مردمانی که پیش از این غرق در نعمت بوده زندگی را به گونه ای دیگر می زیستند، هم اکنون محکوم به زندگی در منطقه ای خشک و ویران و فاقد ابتدایی ترین امکانات برای فرزندان شان هستند.
اندوهی که در جان و دل فرزندان این دیار رخنه کرده با بازگویی و بیان هر واژه از روایت دردآور سرنوشت خود، می جوشد، خزنده وار بالا می آید و سرانجام سر ریز می گردد.
روایت های درددل گونه ی قوم بلوچ از طریق موسیقی بومی نیز از دیگر وجوه تامل برانگیز و تاثیرگذار این مستند است. نوای موسیقی و درد با هم درمی آمیزند و شوری و تلخی این فاجعه محیط زیستی را عمیق تر و گویاتر ترسیم می نمایند.
مستند مزبور گامی در جهت جلب نظر جامعه ی جهانی و بیان ضرورت همیاری نهادهای بین المللی برای حل معضل خشکیدگی تالاب هامون و همچنین تلاش برای احیای آن با مشارکت ایران، افغانستان و سازمان ملل است.