شوراها، راه های رفته و نرفته!
حامد ملازاده صادقیون
طوفان رای غافلگیر کننده مردم در بهار ٧۶ موجب شد رئیس دولت اصلاحات به پشتوانه این حمایت مردمی بتواند مردانه بر سر وعده ها و تعهداتش به ملت بماند و به احیای شوراهای اسلامی شهر و روستا کمر همت گمارد.
اگر به آرشیو مطبوعات آن سال های کشور نگاهی بیاندازیم؛ نیک در می یابیم جناحی که امروز اصولگرا و آن روزها اقتدارگرا و راست سنتی نام داشت تمام توان خود را بکار گرفت تا دولت اصلاحات نتواند نظام انتخاباتی شورایی را عملیاتی کند. جدای از اینکه خوب می دانستند تا اطلاع ثانوی از صندوق های رای نام هیچ یک از همفکران انها در هیچ انتخاباتی بیرون نخواهد آمد؛ اما آنها بسیار دوراندیش تر از این بودند که مخالفتشان محدود به حذف چند منتخب از شوراها باشد. بعدها در اظهارنظرهای مختلف عقلای جناح راست به وضوح به این نکته اشاره شد که نگرانی آنها از کارکردهای دموکراتیک و مشارکت جویانه چنین انتخاباتی این است که اگر این شراکت و اشتیاق مردم در شهر و روستاها و تمرین دموکراسی در مدیریت شهری به عنوان یک رفتار سیاسی نهادینه می شد می توانست در آینده و برای همیشه جناح غیر معتقد به صندوق رای را از بازی سیاست حذف کند.
از دیگر سو بخشی از حاکمیت نیز با علم به نحوی اجرای انتخابات شوراها می دانست که اگر برگزاری انتخاباتی بدون نظارت استصوابی شورای نگهبان و تنها با نظارت مجلسیان موفق شود ممکن است در اینده الگو و مطالبه ای برای سایر انتخابات ها باشد. همه این دلایل و بیش از این ها دست به دست هم می دادند تا تفکر تمامیت خواه تلاش خود را بکار گیرد تا این بخش مغفول همچنان مسکوت بماند.
با پافشاری دولت اصلاحات و برگزاری اولین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و راهیابی بخش عمده ای از لیدرهای سیاسی اصلاح طلبان آن زمان به شورا و بعدا تشکیل مجلس ششم با ترکیبی که می دانیم؛ عملا کلیه نهادهای انتخابی نظام بدست این طیف افتاد.
اما این همه ماجرای دموکراسی شورایی در ایران نبود. تیغ دو لبه انتخابات هیچ تعهدی نداده است که همواره به نفع اصلاح طلبان ببُرد! و همین شد که مردم ناراضی از عملکرد شورای اول شهر تهران در دور بعد کاملا برعکس رای دادند تا به ریاست و اکثریت آبادگران سال های تاریخی را در کشور رقم بزنند. امروز و پس از آن سال ها نیک می دانیم که نطفه دولت هشت ساله احمدی نژاد در همین شورا و با شهردار شدن او بسته شد و شاید آیندگان در تاریخ درباره ظهور پدیده “احمدی نژادیسم” و دلایل اقبال تهرانی ها و بعدها ایرانی ها به او سخن ها بگویند.
اما امروز همچنان نهال شوراها متلاطم از طوفان هایی ست که شاید و باید نگران آن بود. دستاوردهایی نهادینه نشده و البته بسیار شکننده مانند همین نامه اخیر دبیر شورای نگهبان درباره محرومیت از کاندیداتوری اقلیت های مذهبی در برخی از شهرها که چالش جدیدی را در روابط مجلس و شورای نگهبان رقم خواهد زد بشرطی که مجلس بر حق نظارتی خود مُصر بماند.
آنچه قریب به یقین است آن است که انتخابات شوراها در فرآیندی برگشت ناپذیر قرار گرفته و هر چند در مقطعی معوق شد اما تعطیل نشد. اکنون باید صبر کرد و دید آیا این نهال در بلوغ خود می تواند نماد یک دموکراسی ناب ایرانی اسلامی را به نمایش گذارد؟