تالابها را در یابیم
حسین دلشب
دکتری محیط زیست
تعریف ارائه شده از تالاب توسط کنوانسیون رامسر شامل:
مناطق مردابی، آبگیر، توربزار یا آبی که به طور طبیعی یا مصنوعی، دائم یا موقت دارای آب ساکن یا جاری، شیرین، لب شور یا شور بوده وآن دسته از آب های دریایی است که عمق آب کشند پایین بیش از ۶ متر نباشد. لذا بر اساس تعریف بالا تالاب ها در برگیرنده مناطقی از قبیل:
پهنه های گلی- بسترهای علفی دریایی و مناطق ساحلی- پهنه های صخره ای- آب سنگ های مرجانی- مصب ها- رودخانه ها- مانگروهای آب شیرین- سدها- دریاچه ها- باتلاق های جنگلی و مشجر- مرداب ها- دریاچه های شورو… میشوند.
استان بوشهر دارای ۹۰۳کیلومتر خط ساحلی که شامل زیستگاه های حساس ، خور و مصب های متعدد ، مناطق مرجانی در خارک و خارکو و نایبند ، زیستگاه جنگل های حرا و سواحل گلی، ماسه ای و صخره ای است. که تمامی این سواحل طبق تعریف کنوانسیون رامسر تالاب محسوب می شوند .تالابهای تحت مدیریت این استان شامل تالاب ساحلی خلیج نایبند ، تالاب حله ، تالاب ساحلی دیر – نخیلو ، تالاب ساحلی خارک ( پناهگاه حیات وحش) ، تالاب ساحلی خارکو ( اثر طبیعی ملی ) ، تالاب ساحلی مند (منطقه حفاظت شده ) می باشند که با توجه به ارزش بالای این مناطق و دارا بودن شاخص های مناسب قابلیت ارتقاء و ثبت در لیست تالاب های کنوانسون بین المللی رامسر را دارا می باشند .
در چند سال اخیر به دلایل مختلف ازجمله خشکسالی، فعالیت های صنایع بخصوص نفت و گاز و پسابهای حاصل از آنها، ایجاد سد، تخریب و تصرف اراضی جهت فعالیت های کشاورزی و انسانی و احداث جاده تالابها دچار آسیب ها و مشکلاتی شده اند که با استفاده از اطلاعات موجود و مطالعات صورت گرفته و استفاده ار روش های مدیریتی نوین می توان جلو بعضی از این آسیب ها را گرفت و یا از شدت آنها کم کرد. همچنین با استفاده از فن آوریهای نوین و پژوهشهای صورت گرفته بعضی از این آسیب ها و مشکلات قابل برطرف شدن می باشند و یا می توان اثرات آنها را به حداقل رساند .
با توجه به خشک شدن جنگل های حرای نایبند به دلیل وجود جاده قدیمی که بر روی دهانه خور بساتین احداث گردیده است و مانع از رسیدن آب به صورت کامل به جنگل می شود و همچنین خشک شدن بخشی از تالاب حله که به دلایل مختلف از جمله خشکسالی ، احداث سد و رسوبگذاری و نرسیدن آب اتفاق افتاده است، با توجه به مطالعات و پژوهشهای صورت گرفته نیاز به لایروبی در این مناطق ضروری می باشد. با توجه به وضعیت بحرانی جنگلهای پارک ملی دریایی نایبند و همچنین وجود مطالعات پایه ای در این منطقه و عدم وجود این مطالعات و نیاز به مطالعات تکمیلی در منطقه حله و همچنین کمبود زمان بر این اساس لایروبی پارک ملی دریایی نایبند در اولویت قرار گرفت .طرح مطالعات زیست بومی با مشارکت محلی و همچنین طرح نیاز آبی یا حفابه زیست محیطی از طرح های دیگر بود که اجرا شد .سپس طرح مدیریت زیست محیطی با مشارکت مردمی با همکاری معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری سازمانهای و ادارات مرتبط و مردم بومی از دیگر طرح ها بود که تا کنون سه جلسه آن برگزار گردیده که در مرحله نهایی شدن است.و انشاالله در کارگاه چهارم طرح زونبندی منطقه تدوین خواهد شد.
همانطور که اطلاع رسانی شده از کلیه تالابهای کشور در مرحله اول تنها هفت تالاب تهیه طرح مدیریت انها به تصویب رسیده که یکی از آنها تالاب حله میباشد
هدف اصلی:
استقرار نظام هدفمند مدیریت زیست بومی با بکارگیری مدیریت بهم پیوسته منابع آب و خاک بر اساس مشارکت موثر مردم و مسئولین جهت احیاء ، حفاظت و بهره برداری پایدار از تالاب
برنامه‌های پیشنهادی احیای تالاب
ارائه برنامهها بر اساس هدف کلی “حفاظت از تنوع زیستی و ارزشهای اکوسیستمی تالاب و ایجاد تعامل با مشارکت مردمی” به اهداف راهبردی زیر تقسیم‌بندی شد.
مدیریت کاربری اراضی اطراف تالاب
مدیریت کمی و کیفی منابع تامین آب تالاب
آگاهی بخشی جوامع محلی و سازمانهای مسوول در ارتباط با ارزشها و کارکردهای تالاب
حفاظت فیزیکی تالاب
پایش و نظارت بر طرحها
. چشم انداز :
در ۲۵ سال آینده تالاب حله تالابی است بِین المللی ،زیبا با آب کافی و تنوع زیستی غنی و اکوسیستم سالم که کلیه ذینفعان به ویژه جوامع محلی در حفاظت از ان مشارکت فعال داشته و در کنار هم زندگی سالم و پایداری دارند .
یکی از کارهای بسیار با ارزش دیگر معرفی پارک ملی –دریایی دیر نخیلو به کنوانسیون رامسر است .که واقعا از نظر تنوع زیستی و کارکردهای اکولوژیکی بی نظیر است. آن بی نظیر است.