رفع تبعیض یا تایید تبعیض؟
یادداشتی انتقادی به مناسبت حضور مرتضی مردیها در بوشهر
مجید نصوری
منتقد فرهنگی-ادبی
اشاره وبسایت هامون ایران: حضور دکتر مرتضی مردیها؛ اندیشمند علوم سیاسی در استان بوشهر برای حضور در مراسم افتتاح انجمن اندیشه زنان جنوب و سخنرانی وی درباب حق یا امتیاز در جنبش زنان، با خود انتقاداتی را به همراه آورد و ازهمین رو بعد از گزارش مکتوبی که از سخنرانی ایشان در وبسایت هامون ایران منتشر شد (لینک)، یادداشتی از مجید نصوری؛ منتقد فرهنگی و ادبی هم استانی مان به دست ما رسید که در ادامه خواهیم خواند، البته قابل ذکر است که این وبسایت در انتظار پاسخگویی مدیران انجمن اندیشه زنان جنوب نسبت به سه پرسش مطروحه در گزارش این وبسایت در مورخ ۱۸ آذرماه ۹۶ می باشد.
***
مجید نصوری:
چه چیزی مرتضی مردیها را ترغیب به تلخیص مطالبی کرد که از قبل تدارک دیده بود؟
روال و روند جلسه چه رویدادهایی را محقق ساخت که مردیها را به تلخیص مطالبش کشاند؟ به زعم نگارنده گفتار و کردار مجریان و گردانندگان جلسه نقش به سزایی در ایجاد این ترجیح در ذهن سخنران داشته است. این نوع برخورد و نگاه از بالا به پایین به حضار متاسفانه پیشینه طولانی در مجالس و محافل فرهنگی اجتماعی و فکری ما دارد. این نوع نگاه خود را مجاز می داندکه مخاطب خود را صغیری بپندارد که نه چیزی که قراراست بازگوکند ارائه دهد، بلکه چیزی را که مفید می داند تحویل مخاطب دهد. این نحوه برخورد با صغیرپنداری مخاطب همراه است. به اصل مطلب می پردازم؛ سخنران در ابتدای عرایضش تلاشی می کند که هرچه سهل تر و عام تر مباحث را در اختیار مخاطبان قرار دهد. و به تلخیص مطالب خاص اش بپردازد، به این معناکه مطالب خاص، آمادگی ذهنی خاصی می طلبد که مدعوین و حضار در جلسه توانایی فکری و پذیرش ذهنی آن را ندارند. این سخنان با بیانی نسبتاً مودبانه و محترمانه گفته می شود.
در ادامه ما با سخنان مردیها مواجه می شویم که تکرار مکرر دیدگاه های تبعیض آمیز و ارتجاعی ایشان می باشد. این سخنان با همان درون مایه دفاع از وضع موجود و نفی برابری همطراز است. البته ادعاهای ایشان در این سخنرانی اندکی نرم تر و محترمانه تر اظهار می گردد، این ارائه علیرغم ظاهر مساوات طلبانه آن، در بن و بنیادش؛ عدالت ستیز است. نمونه این عدالت ستیزی و نفی برابری در تقلیل حق به امتیاز است! این تقلیل با اختلاط مفاهیم اگزیستانیسالیستی و ناتورالیستی همراه می شود. این اختلاط در ادغام با نگرشهای نو- محافظه کارانه عجین می گردد. دراین تناسب است که انجمنی که تازه شروع به کارکرده دارای دستاوردهای شگفتی در سطح جهانی می پندارد! پرسش من از گردانندگان این جلسه این است که بر چه معیاری مرتضی مردیها برای آغاز به کار و شروع فعالیتهای انجمن جهت سخنرانی دعوت شده است؟ انجمن اندیشه زنان جنوب درصدد رفع تبعیض هایی است که بر سر راه زنان قرار گرفته و براساس اهداف این انجمن به همین دلیل قدم به عرصه عمومی گذاشته اند و درجهت تحقق چنین آرمانی فعالیتهای خودشان را صورت بندی می کنند. دعوت مرتضی مردیها برای سخنرانی در تناقض با مبانی و مبادی فعالیتهای نظری، فکری، عملی این انجمن است. امیدوارم اعضای انجمن اندیشه زنان جنوب پاسخهای درخوری در رد یا تایید این نوشتار کوتاه داشته باشند
در آخر بخشی از سخنان ایدئولوژیک دکتر مرتضی مردیها در کتاب دردفاع از سیاست: لیبرال دموکراسی مقتدر- فصل در نقد فلسفه در اینجا می آورم تا کسانی که آگاهی از اندیشه ایشان ندارند بیشتر با اندیشه های وی آشنا گردند:
« این که بعضی توهمات با تعابیر تساوی جوامع یا استقلال ملل، تحت فشار جوسازی ( و اینک پست مدرن ) ما را از اتهام اروپا-محوری ترسانده و چنان مان کرده که با ترس و لرز تاکید کنیم که همه از توان مساوی و درک متعادل برخوردارند و هر ملتی هرطور فرهنگش اقتضا کرد و دوست داشت باید راساً و مستقلاً تصمیم بگیرد و عمل کند، ولو با تعابیر علم و تجربه غربی نخواند، مبنای متینی برای نقد سخنان این فیلسوفان نیست … وقتی حتی شارحان لیبرال، جان استیوارت میل هنگام نقل سخنان او درباره هندیان و ضرورت کمک مدیریتی انگلیسیان به آنان با شرمندگی عذرخواهی می کنند، این در نگاه من، بیش از اینکه ابرام بر حقیقتی بدیهی باشد، انکار حقیقت از سر ترس است … نه فقط سرخ پوستان و سیاهپوستان بلکه مردم بسیاری از جوامع جهان سوم برای پیش برد بهتر امور خود سراپا نیازمند جهان صنعتی هستند. بنده نه تنها سخنان جان استیوارت میل راجع به بعضی جوامع مثل هند قرن نوزدهم را راست و درست می دانم بلکه هم اینک، یعنی یک ونیم قرن دیرتر، همان سخن را راجع به افغانستان، بنگلادش، تایلند، مراکش، تونس، کلمبیا، بولیوی و بسیاری از کشورهای دیگر قابل دفاع می انگارم. مادامی که هندیان نمی فهمند نرخ زاد و ولدشان؛ تولید و توسعه فقر و مرگ است و پاکستانی ها از فهم این عاجزند که به جای جدال های فرقه ای بهتراست فکری برای صلح و توسعه داشته باشند … حتی اگر استعمار هم قابل دفاع نباشد، تلاش صلح باورانه برای جبران کمی از عقب ماندگی به بهانه هایی مثل کرامت انسان و تساوی فرهنگ ها و انکار کردن، بیشتر نوعی ضعف اخلاق فردی، مثل حسادت و رد احسان ناشی از غرور بی پایه است که به دست جریان روشنفکری چپ، به عقیده و ارزش اجتماعی بدیهی بدل شده. … »
البته چنین سخنانی از مرتضی مردیها بی پاسخ نماند، محمدمنصور هاشمی در آخرین شماره مجله توقیف شده ” مدرسه ” در مقاله ای تحت عنوان ” ارزش ها و روش ها ” پاسخی درخور به این عقاید داد.