«مفهوم‌سازی» کار سازمان‌های امنیتی نظارتی و درمانی نیست؛ گفتگو با مصطفی مهرآیین

«مفهوم‌سازی» کار سازمان‌های امنیتی نظارتی و درمانی نیست

دکتر مصطفی مهرآیین؛ جامعه‌شناس در تحلیل نگاه موجود به معتاد و لزوم بازتعریف آن گفت

مرضیه نوری/ روزنامه اعتماد: اگر به مطالبی که هر روز در رسانه ها منتشر می شود، نگاهی بیندازیم به خبرها، مصاحبه ها و اظهارنظر هایی برخورد می کنیم که اعتیاد را یک بلای خانمانسوز دانسته اند که باید هر چه زودتر مهار شود. نقل قول هایی از مسولان می بینیم که معتادان خیابانی را افرادی معرفی کرده اند که روح و روان مردم جامعه را آزرده می کنند و باید چهره شهرها از وجود این افراد پاک شود. خبرهایی می شنویم از قتل ها، دزدی ها و کودک آزاری ها که به دست معتادان انجام شده است. وقتی هر روز چنین تصویری از اعتیاد و فرد معتاد برای شهروندان ساخته می شود آن وقت است که وقتی می گوییم اعتیاد، همه می گویند آسیب اجتماعی. ما با تصویر هایی که از اعتیاد و فرد معتاد ساخته ایم این تصویر را در ذهن شهروندان حک کرده ایم. اما آیا واقعا اعتیاد یک آسیب اجتماعی است؟ پاسخ دکتر <<مصطفی مهرآیین>> به این سوال منفی است. او می گوید مفهوم اعتیاد تاکنون تحت کنترل نهادهای نظارتی مانند سازمان های امنیتی و نظارتی و دستگاه های درمانی و پزشکی بوده است. آنها این مفهوم را قبضه کرده اند و آن طوری که دوست داشته اند تعریفش کرده اند. او معتقد است باید این مفهوم را از دل این حوزه ها بیرون کشید و بازتعریفش کرد. این جامعه شناس ما را دعوت می کند که جای مان را عوض کنیم و از زاویه دیگری به اعتیاد و فرد معتاد نگاه کنیم.

شما بر این اعتقادید که نباید به اعتیاد به عنوان یک آسیب اجتماعی نگاه کرد. باید پارادایم را عوض کرد و از زاویه دیگری به موضوع نگاه کرد چرا چنین ایده ای دارید؟ خیلی از جامه شناس ها اعتیاد را آسیب اجتماعی می دانند.

برای پاسخ به این سوال باید به چند نکته اشاره کنم. نکته اول اینکه وقتی می گویید جامعه وجود دارد و اعتیاد آسیب است یعنی مفروض این است که وضعیت مطلوبی به نام جامعه وجود دارد و اعتیاد چیزی عارض بر آن است در حالی که به نظر من قضیه برعکس است یعنی اعتیاد به قبل از جامعه برمی گردد یعنی مفروض جامعه، سرپیچی، تخطی، آشوب و بی نظمی است. جامعه تشکیل شد که ما بر آنومی پیروز شویم و به بی نظمی و آشفتگی سر و سامان بدهیم. اگر این گونه نگاه کنیم جامعه عارض بر سرپیچی است که شما مفروض گرفته اید. به زبان فوکو وقتی می گویید صلح، جنگ مفروض آن است. یعنی جامعه نیازمند صلح است چون وضعیت موجود انسانی می تواند ستیز باشد. در بحث اعتیاد هم این گونه است. اگر بدانیم میل انسان به مرگ و نابود کردن خودش بالاست و این را مفرض بگیریم همیشه جامعه باید احساس کند که اعتیاد و میل به نابودی مثل یک حفره و سوراخ در بستر جامعه وجود دارد و باید آن را بپذیرد. اما وقتی نگاه آسیب شناسانه باشد و فرض این باشد که جامعه اصل است و اعتیاد چیزی است که بر آن عارض شده است آن وقت فکر نمی کنیم که جامعه ادامه همان وضعیت سرپیچی است. ما فکر می کنیم این یک پدیده کاملا منفی است که باید در برابرش بایستیم و نابودش کنیم. باید به هر شکل ممکن کنترلش کنیم یا به زبان فوکو باید متعارف سازی کنیم. با آرمان عادی سازی، معتادان را دوباره به زندگی برگردانیم و از نو تربیت شان کنیم. ما می خواهیم از طریق درمان این افراد، فرآیند عادی سازی را عملیاتی کنیم. آرمان متعارف سازی یکی از آرمان های جدی بود که فوکو می گفت در غرب در برخورد با جنون و بیماری وجود داشت. درباره اعتیاد هم همین است. ما همه اش فکر می کنیم باید معتادان را از طریق آرمان عادی سازی یا متعارف سازی به جامعه باز گردانیم، چون مفروض این است که جامعه یک بستر مثبت، کاملا عقلانی یا مفید به حال انسان است و معتادان آسیب این وضعیت هستند.

نکته دوم اینکه وقتی شما اعتیاد را به عنوان آسیب می شناسید، فرض را بر این گرفته اید که جامعه مشکل ندارد، معتادان مشکل دارند. این دیدگاه غلط است. ما به جای اینکه وضعیت آسیب را بررسی کنیم باید وضعیت نظم را بررسی کنیم. یعنی نظم حوزه سرپیچی یا فراغت که اعتیاد به آن تعلق دارد را بررسی کنیم آن موقع می بینیم که درون آن نظم چه ویژگی هایی عارض شده است که اعتیاد می خواهد خودش را جزیی از آن نظم تعریف کند. ولی وقتی می گویید، اعتیاد آسیب است فکر می کنید نظم حوزه سرپیچی یا فراغت مشکلی ندارد و معتادان بر آن پدیده عارض شده اند. نکته دیگر اینکه اعتیاد بر آمده از درون جامعه است و از بیرون، عارض بر جامعه نیست. اعتیاد صفت افراد خاص یا یک وضعیت تاریخی خاصی نیست که بگوییم موقت است و می گذرد بلکه اعتیاد در درون جامعه نهفته است. اگر شما اعتیاد را پدیده ای بدانید که در درون جامعه است آنگاه آن را یک مساله همیشگی می دانید در حالی که آسیب یک چیز موقت است. اگر نگاه مان به اعتیاد آسیب گونه باشد آن وقت همه اش به دنبال بالا و پایین شدن نرخ اعتیاد در کشور هستیم. اما اگر بگوییم اعتیاد جزیی از نظم جامعه است آنگاه اعتیاد را یک پدیده دایمی می دانیم و چیزی نیست که بشود به عنوان یک پدیده گذرا به آن نگاه کرد.

اگر اعتیاد را فقط سوءمصرف موادمخدر تعریف نکنید و مثلا تخمه خوردن بیش از حد را هم مصداق اعتیاد بدانید. افق دید شما نسبت به این پدیده گسترده تر می شود. آن موقع می دانید که میل به پدیده ای مانند اعتیاد لزوما برآمده از وجود مواد خاصی در عالم نیست این میل ریشه های عمیق تری در نسبت بین انسان و نظم اجتماعی دارد و می تواند خودش را به هر شکلی نشان دهد. یعنی لزوما اعتیاد سوء مصرف تریاک، مشروب، کوکایین، هرویین و… نیست بلکه اعتیاد هر گونه پدیده ای است که افرادی که به هر دلیلی از نظم موجود آزرده هستند و می خواهند از آن بیرون بزنند به سراغش می روند.

نکته دیگری که بیان آن را ضروری می دانم این است که هر انسانی در فرآیند رشد به لحاظ روانی روندی را طی می کند یعنی از امر واقع، امر خیالی و امر نمادین گذر می کند اما این به معنی آن نیست که انسان نتواند چرخه را برعکس کند. اتفاقا در برخی وضعیت های اجتماعی مانند انقلاب ها چرخه بر عکس هم داریم. در وضعیت انقلاب ها عملا شما از وضعیت نمادین به وضعیت آینه ای، گذر می کنید یعنی دیگری مطلوب خودتان را پیدا می کنید که مثلا یک رهبر یا لیدر است و بعد به سمت فروپاشی نظم یا امر واقع برمی گردید. از این منظر اگر اعتیاد را تعریف کنیم، اعتیاد مانند وضعیتی است که افراد جامعه از امر نمادین به سمت امر واقع میل پیدا می کنند. اگر این گونه به اعتیاد نگاه کنید، اعتیاد یک گرایش بنیادین در جامعه است. یعنی باز هم از جنس آسیب نیست. به زبان فوکو عصر گذشته، دوران نظاره و نگاه کردن بود اما جهان امروز عصر نظارت و مراقبت است. اگر از این منظر به موضوع نگاه کنیم، به این نتیجه می رسیم که مفهوم اعتیاد تاکنون تحت کنترل نهادهای نظارتی مانند سازمان های امنیتی و نظارتی و دستگاه های درمانی و پزشکی بوده است. آنها این مفهوم را قبضه کرده اند مهم ترین بحث من این است که این مفهوم را باید از دل این حوزه ها بیرون کشید و باز تعریفش کرد.

چطور می توان این مفهوم را از حوزه های نظارتی بیرون کشید؟

باید کاری کرد که نگاه علوم دیگر به این پدیده معطوف شود. باید نگاه های فلسفی، روانکاوانه، جامعه شناسانه، مدیریتی و… به اعتیاد معطوف شود. اما قبل از هر چیز به نظرم مهم است که نگاه فلسفی به اعتیاد پیدا کنیم. همان طوری که مثلا فیلسوف بزرگی مانند نانسی نگاه فلسفی به خواب داشته، باید فیلسوفانی داشته باشیم که اعتیاد دغدغه شان شود. اگر اندیشمندان حوزه های مختلف در باب اعتیاد نظریه پردازی کنند و در این حوزه حرف بزنند می توانیم امیدوار باشیم که پدیده اعتیاد را از دست قلمروهایی که اکنون گرفتارش شده بیرون بکشیم. به زبان فوکویی ما باید تاریخ نگارش این پدیده را

به گونه دیگری ببینیم و بنویسیم. تاکنون اعتیاد فقط در ارتباط با دو چیز دیده شده است. یکی تخریبی که بر خانواده و فرد عارض می شود و دیگری چگونه معتاد را درمان کنیم. یعنی دال اعتیاد فقط در برابر تخریب فرد و خانواده یا در برابر درمان که در حیطه پزشکی یا روانشناسی معنی دار است، قرار گرفته است. باید از این طور نگاه کردن به پدیده اعتیاد فاصله بگیریم. دال اعتیاد باید در ارتباط با پدیده های دیگر قرار بگیرد. مثلا دال اعتیاد در نسبت با سرپیچی، انقلاب، ناخودآگاه، عقلانیت، معرفت، هنر، عشق، جنون، خلاقیت، آفرینش و… قرار بگیرد. اگر این گونه مفهوم اعتیاد را در نسبت با حوزه های دیگر قرار بدهیم دامنه گفتمان (discourse) یا همان سخن گفتن در باب اعتیاد گسترش پیدا می کند. من فکر می کنم یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که اکنون در حوزه اعتیاد وجود دارد این است که دامنه سخن گفتن در باب این موضوع بسته است.

رویکرد خاص ما در سیاستگذاری های حوزه اعتیاد کاملا مشهود است. این نوع نگاه در عمل باعث شده است که اعتیاد در کشور مساوی با آسیب اجتماعی فرض شود. ادله و شاهدشان هم آمارهایی است که پلیس درباره میزان نقش آفرینی معتادان در آسیب های اجتماعی اعلام می کند. بعید به نظر می رسد که بتوان رویکرد دولت نسبت به این مساله را حداقل در کوتاه مدت یا حتی میان مدت تغییر داد، وقتی نگاه دولت و افکار عمومی به پدیده اعتیاد این چنین باشد، معتادان هم همان نقشی را بازی خواهند کرد که جامعه از آنها انتظار دارد یعنی می شوند بازیگرانی که در ایجاد آسیب های اجتماعی نقش آفرینی می کنند. وقتی در چنین چرخه ای گرفتار هستیم برای تغییر وضعیت چه کار می توان کرد؟

همه تحلیل های شما هم در گفتمان مراقبت، آرمان متعارف سازی و عادی سازی است. یعنی از نظر شما هم یک طرف مراقبت دولت است و طرف دیگر هم آرمان عادی سازی که اینها به زندگی برگردند، چون ممکن است مرتکب پدیده های منفی زیادی شوند. درحالی که حرف من این است که باید از این گفتمان بیرون آمد. بحث من این است که باید این پدیده از دامنه تنگ گفتمان مراقبتی و پزشکی موجود بیرون کشیده شود.

اما با توجه به واقعیت های جامعه چطور می توان این کار را انجام داد؟

باید تلاش کنیم که نوع نگاه به پدیده اعتیاد تغییر کند. یعنی باید دامنه مفهومی، تحلیل این پدیده عوض شود. باید مدام این نکته یادآوری شود که اعتیاد و فرد معتاد آن چیزی نیست که تاکنون به مردم نشان داده شده است. باید دانشمندان علوم مختلف بیشتر در این حوزه تحقیق کنند. مثلا تحقیقی انجام شده که نشان داده است ادراک معتادها از زمان با مردم عادی فرق می کند. برای انسان معتاد زمان دچار یخ زدگی است. یعنی آینده و گذشته به روی او بسته است. یعنی انسان معتاد نه زمان گذشته اش را می فهمد نه زمان آینده اش را. بنابراین یک فرد غیر معتاد نمی تواند انتظار داشته باشد که کنش های فرد معتاد هم مانند او باشد و اگر غیر از آن باشد آن را غیرعادی تلقی کند. معتادان آدم های خاصی هستند و باید درباره نوع نگاه و ادراک شان به دنیا تحقیقاتی انجام شود تا بتوان ادراک افراد معتاد را از جهان تحلیل کرد. باید شرایطی را فراهم کرد که مصرف کنندگان مواد درباره خودشان حرف بزنند و خودشان موقعیت خودشان را باز تولید کنند.

صحبت های شما درست، اما بیایید کمی هم واقعیت را ببینیم. دولت برای ایجاد چنین نگاهی در حوزه اعتیاد پیش قدم نمی شود. کار دولت انگ زدن به معتادان و ترساندن مردم از اعتیاد است. خب چه کسی این کار را بکند؟ هنرمندان و ان جی او ها چنین نقشی را در جامعه ایفا کنند و تلاش کنند که نگاه به معتاد را تغییر دهند؟ این گروه ها هم که در گفتمان موجود گرفتارند!

بحث من این نیست که کسی باید این کار را بکند. حرف من این است که این اتفاق باید بیفتد. حالا ممکن است در این دوره نشود اما در دوره دیگری خودش به وجود بیاید. مهم این است که این زاویه دید باز شود. فرض کنید شما می گویید معتاد در پیوند با جرایم دیگر مانند دزدی خشونت یا قتل قرار دارد. به همه این اتفاق ها به عنوان ضرورت های اعتیاد نگاه می شود یعنی اعتیاد احتمالا اینها را با خودش دارد. حالا زاویه دید را عوض کنید و بگویید که امکاناتی که با اعتیاد به وجود می آیند چه هستند؟ یعنی چه امکان هایی در درون این پدیده نهفته است. آن امکان ها را هیچ کس تا به حال ندیده است. بیایید برگردیم به بحث هایی که فوکو در باب تاریخ جنون انجام داده است. در گذشته به دیوانگان و مجانین به عنوان آدم هایی نگریسته می شد که دچار زوال عقل بودند ولی در عین حال آنها را افرادی می دانستند که گویی از شهود و فضیلت درونی هم برخوردارند. به همین دلیل به دیوانگان لزوما به عنوان افرادی که باید طرد شوند، نگاه نمی شد. آنها را آدم های متفاوتی می دانستند. حالا چه اشکالی دارد نگاه به معتادان هم این گونه باشد. شاید معتادان هم توانایی های خاصی داشته باشند که دیگران از آن محروم باشند. مثلا شاید اگر تحقیقی در خصوص نوشتار یا الگوی گفتار معتادان انجام شود، به این نتیجه برسیم که در نوشتار، گفتار یا ادبیات معتادها خلاقیت هایی نهفته است. ما که تا به حال معتادان را به این کارها دعوت نکرده ایم. چرا همه اش به این فکر می کنیم که باید معتادان را درمان کنیم، چرا به جای آن به این فکر نمی کنیم که به آنها اجازه بدهیم که به شکوفایی برسد. واقعا نمی شود به جای اینکه به فکر درمان معتادان باشیم به آنها آموزش داستان نویسی یا خطاطی بدهیم؟ ایراد ندارد بگذاریم در همان وضعیت اعتیادشان باقی بمانند ولی توانایی هایی به آنها آموزش دهیم. من که احساس می کنم اگر معتاد داستان بنویسید نثری متفاوت با نثر موجود و سبک دیگری خلق خواهد شد چون نحوه ادراک این افراد از دیگران متفاوت است. حرف من این است که باید پارادایم برخورد با اعتیاد به عنوان تهدید تغییر کند. الان اعتیاد در جامعه ما فقط یک تهدید، مصیبت و گرفتاری است. در حالی که می تواند یک امکان و فرصت باشد. ممکن است این انسان ها به دلیل تجربه های زندگی اجتماعی شان یا هر علت دیگری قادر به تجربه نظم اجتماعی نباشند. اصلا شاید این افراد متعلق به حوزه سرپیچی اجتماعی هستند. به آنها اجازه بدهیم در همان بستر سرپیچی، در نهادها، گفتار خاص، قوانین و مقررات و مناسک خاص خودشان شکل بگیرند.

صحبت های تان خوب است اما من نمی دانم چرا حتی نمی توانم تصور کنم که گفته های شما در عالم واقع عملیاتی شود. نمی دانم چرا واقعیت ها این قدر برایم پررنگ شده که حتی نمی توانم گفته های شما را تخیل کنم!

چرا این را می گویید! بخشی از این اقدامات انجام شده است. مگر انجمن معتادان گمنام (NA) این کار را نکرده است؟ مگر NA حاصل کمک معتادان به خود معتادان نیست؟ در NA ما مشاهده می کنیم که شیوه تعامل بهبودیافته ها با دیگران متفاوت است. در جشن پاکی ای که برگزار می کنند، مناسک و آیین های شان را مشاهده می کنیم. برای این افراد حتی معنای صداقت با مردم جامعه فرق دارد. مفهوم صداقت به لحاظ فلسفی و نظری به یک گزاره ساده خلاصه شده است. صداقت از دیدگاه آنها یعنی اعتراف به اینکه پاک هستند یا نیستند. حتی مفاهیم اخلاقی برای این افراد عوض می شود. وقتی در نسبت با این آدم ها قرار می گیرید، متوجه می شوید خیلی از مفاهیم جابه جا شده و تعریف تازه ای از آنها عارض شده است. NA مثال خوبی است که ثابت کنم حرف های من خیلی هم دور از واقع نیست.

من می گویم می شود نگاه پدیدارشناسانه به اعتیاد داشت. می توان به تجربه زیسته معتادان توجه کرد. در پدیدار شناسی می گوییم که پدیده در ذهن افراد معنا می یابد، یعنی هر کسی پدیده را به درون خود می برد و تجربه اش می کند. مهم ترین چیز در بحث پدیدار شناسی، مساله قصدیت است. بحث من این است که می شود تحقیق کرد که قصدیتی که معتادان با عالم می کنند، چگونه است. نگاه شان به اشیا و پدیده ها چطور است؟ ادراک و تجربه ای که از ابعاد مختلف زندگی دارند با چه توصیفاتی ارایه می کنند؟ آیا آنها هم روز بارانی را واقعا روز بارانی می بینند یا یک چیز دیگر می بینند. آب را همان آبی می بینند که ما می بینیم، نوشتن را همان نوشتنی می بینند که ما می بینیم. این مهم است که درخصوص تجربه زیسته این افراد کار شود، چون وقتی شما می گویید اینها آسیب هستند، اینها عارض بر نظم شدند، اینها خشونت می ورزند، اینها نابود می کنند، دلیلش این است که ما از منظر ادراکی خودمان به این افراد نگاه می کنیم. مثل این است که ما می خواهیم کودک را تربیت کنیم. می خواهیم مراقبت و نظارت کنیم که کودک در درون معیارهای زندگی اجتماعی بزرگ شود در حالی که کودک ادراک خاص خودش را دارد. علم می گوید، بگذارید کودک از منظر تجربه های خاص خودش آرام آرام رشد کند. شما فقط دستش را بگیرید یا به قولی سکاندار زندگی اش باشید. پدر و مادر سکاندار زندگی کودک شان هستند، پاروزن نیستند. در برخورد با اعتیاد هم همین گونه است، دولت ها باید سکاندار این ماجرا باشند، خود معتاد در فرآیند زندگی اش باید پارو بزند. او ادراک و فهم متفاوتی از جهان دارد. قصدیت و التفاتش با عالم فرق می کند. ادراک یک انسان عادی با یک انسان معتاد فرق می کند. اینجاها است که به نظرم باید گشایشی در تحقیقات مربوط به معتادان به وجود بیاید که حرف ها و تجربه های تازه از آن بیرون کشیده شود تا در ادامه اش پدیده های تازه ای خودشان را آشکار کنند.

منظور شما این است که باید تحقیقاتی متفاوت در حوزه اعتیاد انجام شود که شاید با این کار به مرور زمان پارادایم حاکم بر فضای اعتیادی کشور هم تغییر کند؟ قبول! اما این یک فرآیند زمان بر و درازمدت است. در حال حاضر چه باید کرد چه برنامه ای برای کوتاه مدت باید انجام داد. نمی شود که همه چیز را به حال خود رها کرد.

نه. لزوما منظور من این نیست که حتما باید تحقیقات اینچنینی انجام شود. یک بخشی اش برمی گردد به اینکه محققان این گونه فکر کنند اما یک بخشی اش هم این است که به معتادان این توان داده شود که خودشان تجربه های خودشان را ثبت و ضبط کنند. باید به جای اینکه صرفا به معتاد گفته شود که دارو بخورد یا مواد مصرف نکند، به این افراد آموزش داده شود که روزشان را به شکل خاطره، یادداشت، زندگینامه و… ثبت کنند. فرض کنیم که به این نتیجه رسیده ایم که این افراد تهی از زندگی هستند، اصلا زندگی را تجربه نمی کنند بگذاریم آن وضعیت تهی بودن از زندگی از منظر خود معتادان به تقریر در بیاید.

من متوجه صحبت های شما هستم اما می دانید حرف من چیست؟ من می گویم که وقتی معتادان از کوچک ترین حقوق خود محروم هستند و بسیاری از آنها از نظر امکانات زیستی و بهداشتی در مضیقه هستند آن وقت حرف های شما فانتزی به نظر می رسد.

مشکل شما این است که همه اش می خواهید به پارادایم موجود برگردید.

پارادایمی که شما در موردش حرف می زنید مربوط به جایی است که نیازهای اولیه معتادان برطرف شده باشد.

مهم ترین کاری که در حال حاضر می توان انجام داد این است که با نشر ایده ها و حرف های تازه کاری کرد زاویه دید آدم هایی که در این حوزه، سیاستگذاری، سرمایه گذاری و برنامه ریزی می کنند، تغییر پیدا کند. کارهای معمول و روتین خدمات رسانی به این افراد که در حال انجام است و دیگر لازم نیست روی این بخش تکیه کنید. خلق یک پارادایم و گفتمان تازه در حوزه اعتیاد کار سخت و طاقت فرسا و زمان بری است که باید برای آن تلاش کرد. شما با سخن گفتن و دامن زدن به مباحث تازه می توانید زمینه را برای تغییر آماده کنید. باید سوال های محققانه طرح کنید و آدم های مسوول در این حوزه را به چالش بکشید. زاویه دیدهای تازه ای را برای این افراد باز کنید. این زاویه دیدها طبعا در سیاستگذاری ها نفوذ خواهد کرد و اگر این اتفاق بیفتد آرام آرام و خود به خود این مسیر تغییر می کند.

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید این است که وقتی سیاستی بارها و بارها تکرار می شود و به نتیجه نمی رسد، لابد آن سیاست غلط بوده است. باید سیاست را عوض کرد و به گونه دیگری به مساله نگاه کرد. وقتی سال ها و سال ها رویکرد به اعتیاد در گفتمان مراقبت و تنبیه بوده و هدف هم درمان معتادان و بازگردان آنها به اجتماع یا همان متعارف سازی بوده و جواب هم نداده است چه اصراری است که همچنان بر این شیوه سیاستگذاری اصرار بورزیم؟ وقتی نمی شود پدیده را تغییر داد پس باید نوع سیاستگذاری را عوض کرد. پدیده اعتیاد تاکنون در دامنه تنگ گفتمان مراقبت و درمان گرفتار بوده و لازم است که از این دامنه خارج شود. باید ذهنیت افراد را نسبت به این پدیده تغییر داد که کار دشواری است. حتی شما هم که دارید تلاش می کنید به گونه دیگری به اعتیاد نگاه کنید و می خواهید که نگاه متعصبانه ای نداشته باشید مدام به گفتمان موجود باز می گردید و نمی توانید خودتان را از این دامنه تنگ بیرون نگه دارید. شما هم می خواهید که معتادان را درمان کنید و به زندگی بازگردانید. شما هم نگران وضعیت خانواده این افراد و مشکلات معیشتی شان هستید. شما هم نگران هزینه های درمان معتادان هستید. اما من می گویم شما باید آن قدر از پدیده اعتیاد فاصله بگیرید تا جهت گیری تان نسبت به پدیده خنثی شود و دیگر فکر نکنید این پدیده منفی است. باید اعتیاد را هم مثل ادبیات و شعر ببینید.

اگر شما در بیابان باشید و زلزله بیاید و زمین زیر پای تان بلرزد چه لذتی می تواند زیباتر از این باشد؟ مثل این است که باران باریده است. مثل این است که شبنمی روی صورت شما افتاده است. مثل این است که با درختی در فضای بهاری روبه رو شده اید. اما همین زلزله اگر در شهر و در بین جمعیت و خانه ها اتفاق بیفتد، فاجعه رخ می دهد. در مورد اعتیاد هم همین طور است. اگر انسانی در بیابان، ماده ای را مصرف کند که لذت فوق العاده نصیبش کند، چه چیزی می تواند بهتر و زیباتر از این باشد؟ اما چون نگاه آسیب شناسانه نسبت به اعتیاد وجود دارد ذات خود پدیده را نمی بینیم و نمی توانیم نگاه خنثی به پدیده داشته باشیم. اعتیاد را در جامعه تصور می کنیم و فاجعه را می بینیم. شما باید بتوانید از دیدگاه آسیب شناسانه نسبت به اعتیاد فاصله بگیرید تا جهت گیری تان نسبت به اعتیاد خنثی و بی طرفانه شود. در چنین حالتی است که ذات پدیده برای شما آشکار می شود و اگر چنین اتفاقی بیفتد می توانید کمک کنید که گفتمان اعتیاد از بستر تنگش خارج شود و بسط پیدا کند.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

«مفهوم‌سازی» کار سازمان‌های امنیتی نظارتی و درمانی نیست؛ گفتگو با مصطفی مهرآیین

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ