کتاب “از بمبئی تا بوشهر” با ترجمه دکتر مریم فرخ‌نیا منتشر شد

کتاب “از بمبئی تا بوشهر (سفرنامه به بوشهر در سال ۱۸۱۱ میلادی)”

نوشته سر ویلیام اوزلی توسط انتشارات هامون نو منتشر شد

به گزارش وبسایت هامون ایران؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران، کتاب “از بمبئی تا بوشهر (سفرنامه به بوشهر در سال ۱۸۱۱ میلادی) نوشته سر ویلیام اوزلی با ترجمه دکتر مریم فرخ نیا توسط انتشارات هامون نو منتشر شد.

این کتاب به عنوان اولین کتاب از مجموعه کتاب های “بوشهر در سفرنامه‌ها” که سیدقاسم یاحسینی دبیر این مجموعه است، در مهرماه ۱۴۰۴ منتشر شده است.

سیدقاسم یاحسینی؛ دبیر مجموعه “بوشهر در سفرنامه‌ها” در دیباچه ای که بر این کتاب نگاشته، اینچنین آورده است:
«بوشهر در سفرنامه‌ها عنوان فروستی است که به عون‌الله در مرحله اول آن ده کتاب از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌ شود. این آثار البته فقط بخش های از کل اصل انگلیسی کتاب است، نه همه ان. ویژگی این کتابها این است که همه آنها درباب بوشهر خواهد بود.
نخستین اثر از این مجموعه، از بمبئی تا بوشهر نوشته سر ویلیام اوزلی است که در سال ۱۸۱۱ میلادی و در زمان فتحعلی شاه قاجار به همراه هیئت بلندپایه ای وارد بوشهر شدند.
بخش “بمبئی تا بوشهر” این کتاب، حاوی ریز اطلاعات، آمار و نقوشی است که برای تاریخ نگاران ایرانی و محققان عصر قاجار که قصد مطالعه درباب بوشهر و خلیج فارس دارند، حاوی اطلاعات دست اول و مستقیمی است که در آثار مشابه، کمتر یافت می شود.
این ترجمه اطلاعات خوبی درباب مطالب و مسایلی چون معماری، موسیقی، بهداشت و‌ درمان، وضعیت زنان، تاریخ اجتماعی بوشهر، خورد و خوراک، تاریخ مصرف قهوه، وضعیت فرودستان، تاریخ سیاسی و… بوشهر در اوایل قرن نوزدهم میلادی. سیزدهم هجری دارد.
از خانم دکتر مریم فرخ نیا که با نثری روان و قلمی زیبا این بخش از سفرنامه ویلیام اوزلی را از انگلیسی به فارسی ترجمه کردند، متشکریم. ایشان فوق‌دکترای کوانتوم شیمی دارند و در حال حاضر از حمله محققان برجسته دانشگاه علوم پزشکی بوشهر می باشند. از ایشان در حوزه تخصصی و حرفه ای خودشان ده‌ها مقاله بین المللی منتشر شده است.»

دکتر مریم فرخ‌نیا؛ مترجم کتاب در مقدمه این کتاب اینچنین نوشته است:

وقتی برای نخستین‌بار با سفرنامه‌ی سر ویلیام اوزلی، به‌واسطه ی معرفی یکی از اساتید فرهیخته و مورخم، آشنا شدم، هدفم صرفاً یافتن پاسخی برای پرسشم دربارهء وضعیت اجتماعی زندگی مردمان بوشهر در دوره ی قاجار بود. اما آغاز مطالعهء سفر او و ورودش به بوشهر، چنان مرا شیفته ساخت که تصمیم گرفتم دو فصل مربوط به خلیج فارس و بوشهر را ترجمه کنم. صادقانه عرض می‌کنم که خواندن و ترجمهء این کتاب برایم همچون سفری در گذر زمان بوده و هست.

این دیپلمات بریتانیایی که در سال ۱۸۱۱، به‌عنوان منشی مخصوصِ برادرش، سر گور اوزلی، سفیر بریتانیا در ایران، به کشورمان قدم نهاد، با نگاهی دقیق و کنجکاو و گاه برخاسته از نبوغی خاص، تصویری زنده و پرمفهوم از ایرانِ عصر قاجار ترسیم کرده است. او که پیش از این سفر، ده ماه نزد میرزا ابوالحسن شیرازی، سفیر ایران در لندن، زبان فارسی آموخته بود، نه‌تنها به‌عنوان مأموری سیاسی، بلکه چون پژوهنده‌ای مشتاق و دلبستهء فرهنگ ایران، پا به این سرزمین گذاشت.

سفرنامهء اوزلی گنجینه‌ای‌ست از مشاهدات دقیق و نقاشی‌هایی ظریف و پربار از زندگی روزمرهء مردمان، معماری، مناظر طبیعی و احوال سیاسی ایران که با وسواس و ریزبینی خیره‌کننده ثبت شده‌اند. توصیف‌های زنده و ملموس او از مناظر، پوشش‌ مردمان ، رفتارهای اجتماعی آنها، طبیعت بکر و آثار تاریخی این سرزمین، خوانندهء امروز را به سفری عینی و بی‌واسطه در دل تاریخ می‌برد و هر آنچه را او دیده، در برابر چشم مخاطب زنده می‌سازد.

شگفت آن‌که توصیفات او از ریشهر (در حوالی بوشهر) برای من، که ریشه‌ای اجدادی در این خطه دارم، حکم بازخوانی زندگی نیاکان دریانوردم (فرزندان محمد پسر ماندنی) را داشت؛ نشانی از مردمانی سخت‌کوش که با وجود گرمای جان‌فرسا، کمبود آب آشامیدنی و فقدان منابع غذایی پایدار، زندگی را سپری کرده‌اند تا آن را به امروز ما برسانند.

البته سر اوزلی تنها به روایت مشاهدات بسنده نکرده، بلکه با صداقتی کم‌نظیر، هم زیبایی‌ها و هم سختی‌های زیست در ایران آن روزگار را بازگو کرده است. اگر از عظمت معماری و هنر ایرانی سخن می‌گوید، در همان حال از فقر، نابرابری‌های اجتماعی و مسائل بهداشتی و سلامت جامعه نیز پرده برمی‌دارد. این نگاه متوازن به جزئیات، بی‌تردید بر ارزشمندی سفرنامه‌اش می‌افزاید.

در فرآیند ترجمه بخش‌هایی از این اثر، برخی از نقاشی‌های او که به‌صورت پیوسته در انتهای نسخه خطی و آنلاین آن آمده بودند، توسط من تفکیک و هر تصویر در کنار متن مرتبط با خود جای گرفت. با این حال، در خصوص نقشه خلیج فارس، با وجود ادعای جهان امروز درباره آزادی گردش و دسترسی به اطلاعات، نقشه قدیمی این منطقه که اوزلی به آن ارجاع داده و شخصاً ترسیم کرده، دچار سانسور و پوشش شده ونسخه با کیفیتی از آن در دسترسم قرار نگرفت است. بااین‌وجود، همین سانسور عامدانه درباره نام «خلیج فارس»، انگیزه‌ام را دوچندان کرد تا با وسواس بیشتر، اصل نوشته‌ها و توضیحات زیرنویس‌ها را بی‌کم‌وکاست به فارسی برگردانم. این ترجمه برگزیده‌ای از کتاب:

Travels in Various Countries of the East: More Particularly Persia. A Work Wherein the Author Has Described, as Far as His Own Observations Extended, the State of Those Countries in 1810, 1811, and 1812; and Has Endeavored to Illustrate Many Subjects of Antiquarian Research, History, Geography, Philology and Miscellaneous Literature, with Extracts from Rare and Valuable Oriental Manuscripts, Volume 1 (London, 1817)

«سفر به کشورهای گوناگون شرق: به‌ویژه ایران. اثرى که نویسنده در آن، تا آنجا که مشاهدات شخصی او اجازه داده، وضعیت این کشورها را در سال‌های ۱۸۱۰، ۱۸۱۱ و ۱۸۱۲ توصیف کرده و کوشیده است موضوعات متعددى از پژوهش‌های عتیقه‌شناسی، تاریخ، جغرافیا، فیلولوژی و مقالات متفرقه را با نقل قول‌هایی از نسخه‌های خطی شرقی نادر و ارزشمند روشن سازد، جلد اول» (لندن، ۱۸۱۷) است. بخش‌های ترجمه‌شده شامل دو فصل کامل می‌شود: فصل چهارم (از صفحه ۱۴۷)، که سفر از بمبئی به بوشهر را در بر می‌گیرد، و فصل پنجم، که به توصیف اردوگاه نزدیک بوشهر می‌پردازد و در فصل ششم تا صفحه ۲۷۲ با توقف نویسنده در کازرون به پایان می‌رسد.

در پایان، از استادان ارجمند جنابان سیدقاسم یاحسینی، عبدالحسین کنین و علی‌رضا مظفری‌زاده که با دقت نظر در ویرایش این اثر، مرا یاری رساندند، و نیز از نشر هامون‌نو که با حسن استقبال، چاپ این اثر را پذیرفت، صمیمانه سپاس‌گزارم. همچنین قدردانی ویژه از دختر عزیزم؛ کتایون، که در ترجمه اصطلاحات دشوار همراهم بود، را وظیفه خود می‌دانم.

امیدوارم این اثر، پنجره‌ای باشد به روزگاری سپری‌شده؛ تا هم گذشته را ژرف‌تر بشناسیم و هم حال را از نو درک کنیم. سفر اوزلی به ایران، اکنون و پس از گذشت بیش از دویست سال، همچنان درس‌های ناگفته‌ای برایمان به‌همراه دارد.

فصلنــــامـــه ارغنــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

ماهنـــــامـــــه نــامـــه هـامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

کتاب “از بمبئی تا بوشهر” با ترجمه دکتر مریم فرخ‌نیا منتشر شد

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ