پیام انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی به مناسبت درگذشت استاد محمدرضا شجریان

به نام خدا

درگذشت استاد نام‌آور هنر و چهرهٔ شاخص و والای فرهنگِ امروز ایران محمدرضا شجریان ضایعه‌ای اندوه‌بار و فراتر از زمان است. او اگر چه «جانِ آواز ایرانی» و مهمترین نمایندهٔ موسیقی متعالی بود اما نقش‌آفرینی‌های هنری فرهنگی و اجتماعی‌اش فراتر از این عرصه‌ها رفت. شجریان تنها میراث‌دار یک ساحت از هنر نبود. در میدان‌های گوناگون میراث‌ساز بود و افق‌های مختلف فرهنگ و ادب را در هم می‌تنید و به هم پیوند می‌زد. صدای او بازتابندهٔ همهٔ جوانب فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی و زنده کنندهٔ ادبیات فاخر فارسی بود.

شجریان علاوه بر این، در لحظه‌های حساس و تاریخی، زبان رنج‌ها و دردها، کشش‌های درونی و کنش‌های جمعی ملت خویش نیز شد. مخاطبان او در همهٔ نسل‌ها، گروه‌ها و لایه‌ها و طبقات اجتماعی جای داشته و دارند. از این رو هنر ممتاز و موقعیت برجستهٔ او هرگز مخاطبان هنری‌اش را منحصر به نخبگان نکرد و پیچیده‌ترین مضامین عرفانی و اخلاقی و ادبی را تا دور دست مردمان شهری و روستایی پیش برد. به حق نقش او در این کنش فرهنگی و اجتماعی و آموزشی ستودنی و ماندگار است.

آثار پردامنه و مؤثر شجریان از دایرهٔ موسیقی و هنر فراتر رفت و زمینه‌های اجتماعی و ساحت‌های زیبایی‌شناسی، اخلاق، عرفان و ارتباطات را فرا گرفت. او در مقام خوانندگی قدرت آن را داشت که شنونده‌ای فعال هم باشد و در باشکوه‌ترین صحنه‌های هنری با شنوندگانش گفت‌وگو کند؛ با آنان مرغ سحر بخواند و رازهای تاریخی و نهفته را تازه‌تر کند.

شجریان همیشه دلبستهٔ ایران و سنت و میراث فرهنگی آن بود، اما در همه حال دغدغهٔ نوزایی و زبان آوری سنت را در جامعه و جهان دست‌خوش تغییر پیش برد. در این رویکرد او نسبت به نقش اجتماعی هنر و هنرمند و پالایش این میدان از استبداد و انحصار و تنگ‌نظری حساس بود و تأکید داشت که فضاهای محدود و مسدود مخل نوآوری‌ها و زایندگی‌های هنری و سوق دهندهٔ مخاطبان ایرانی به مصرف محصولات نازل موسیقیایی است.

همچنان که پیشکسوتان و بزر گان فرهنگ امروز ایران به نکویی گفته‌اند و جامعهٔ فرهنگی و هنری و مدنیِ ما این حس و دریافت خود را نیز بارها تکرار کرده‌اند، شجریان در حوزهٔ هنر ایرانی «زبان معیار» خلق کرده است و این آفرینش هنری او، در افق‌های آینده درخشنده‌تر خواهد بود. پس چه بهتر که جامعهٔ علمی و مدنی و دانشگاهی نیز زمینه‌ها، ابعاد و پیامدهای چنین تلاش‌ها، رهیافت‌ها و آفرینش‌هایی را واکاود و پاس بدارد.

انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات که همهٔ میدان‌ها و ساحت‌های فعالیت خویش را وام‌دار داشته‌ها و کنش‌های آن هنرمند فقید می‌داند با تسلیت ضایعهٔ درگذشت او به خاندان هنرمندش و به جامعهٔ هنری و فرهنگی و عموم ملت ایران، وظیفه می‌داند در حد بضاعت و توان در این فرآیند همراه با نهادهای دیگر علمی، فرهنگی و مدنی ایفای نقش کند و به چیستی و چگونگی پیدایش این قبیل مفاخر بی‌بدیل ملی و فراهم شدن زمینه‌های شناخت و تداوم میراث آنان بپردازد.

انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

۱۷ مهر ۱۳۹۹

فصلنــــامـــه ارغنــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

ماهنـــــامـــــه نــامـــه هـامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

پیام انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی به مناسبت درگذشت استاد محمدرضا شجریان

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ