آیا «من همان بدنم هستم»؟؛ یادداشتی از احسان شریعتی درباب روز کم‌توانان جسمی

آیا «من همان بدنم هستم»؟

«این تن اگر کم تندی، راه دلم کم زندی»(مولانا)
به‌مناسبت روز جهانی کم‌توانان جسمی(۱۲ آذر-۳دسامبر)
از سلسله یادداشت‌های روز جهانی فلسفه -۲

دکتر احسان شریعتی

هنگامی‌که می‌گوییم «بدنی دارم»، این شبهه پیش می‌آید که گویی چیزی دارم در میان سایر «چیز»ها. و این فروکاستن بخشی از من است به سطح یک شیء-ابژه. روی دیگر سکه وقتی است که می‌گو‌ییم «من همان بدنم هستم»! در واقع، تن من، خلاف نظر دوگانه‌انگار دکارت، پاره‌ای از وجدان و خودآگاهی من و عنصر عینی سازندهٔ کلیّت و هویت من است (شیء-سوژه)، که در عین حال، وابسته به محیط پیرامونی است. «بدن من در جهان مانند قلب در اندام-ارگانیسم است»(مرلو-پونتی).

تن من بنابراین، به شکل اندام‌واری هم مرا در میان جهان قرار می‌دهد و هم مرا از سایر چیزها جدا و مجزا می‌سازد. هم توان لمس و گرفتن چیزها را به دست می‌دهد و آگاهی‌ام را ملموس و انضمامی می‌سازد (معمای مرلو-پونتی: جسم هم «بینا» است و هم «رؤیت‌پذیر») و هم با خودآگاهی‌ام یکی نیست. گویی نه من که واسطه‌ای است میان من و جهان. پس نه جسم از آن من است و نه من همان جسم هستم.

کم‌وکاستی‌های جسمی، چنان‌که تفاوت‌های جنسی، امری «عارضی» اند که با ادغام‌گرایی اجتماعی، و همبستگی معنوی ویژه، می‌توان بر سوءتفاهم‌ها و تبعیض‌های ناشی از آن مقابله کرد. در تجربهٔ زیستهٔ خود دیده‌ام که چگونه در سوئد (و سراسر کشورهای «سوسیال-دموکراتیک» اسکاندیناوی) دوستان مبتلا به فلج و کم توانی‌مان را مراقبت و تیمارداشت می‌کردند.
پیش‌نیاز توان‌یابی برای مواجهه با پدیدهٔ «معلولیت» (بویژه ناشی از فاجعهٔ جنگ)، بینشی انسانی، منشی مدنی و اهتمامی ملی است که متاسفانه در هزارتوی بحران‌های کنونی رو به کاهش گذارده است.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

آیا «من همان بدنم هستم»؟؛ یادداشتی از احسان شریعتی درباب روز کم‌توانان جسمی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ