«هر سالخورده می داند که چه می گوید بهار»

فاطمه جعفری

یادداشتی در معرفی کتاب «در ستایش سالخوردگی» اثر هرمان هسه
سالمندی و سالخوردگی تم مایه بسیاری از داستان ها، نمایشنامه ها، فیلم ها و کتابهای پژوهشی و علمی بوده است. زیرا به طور کلی این امر بسیاری از جمعیت جهان را درگیر کرده و می کند. این شماره ی هامون که به موضوع مهم «سالمندی» اختصاص یافته، بد ندیدم کتاب «در ستایش سالخوردگی» اثر هرمان هسه، نویسنده برجسته و برنده ی جایزه نوبل ادبی را معرفی کنم.
کتاب «در ستایش سالخوردگی» در واقع اثری است که در برگیرنده ی گزیده یادداشت های روزانه، اشعار، خاطرات، نامه ها و تاملات هسه، نویسنده ی آلمانی با موضوعیت سالمندی و پیری است. به قول – فولکلر میشل- گردآورنده ی کتاب: «هرمان هسه در زمره هنرمندانی است که از نیکبختی رسیدن به سالخوردگی بهره مند بوده اند. به این ترتیب، او توانسته است همه مراحل زندگی را تجربه و آنها را به شکلی ویژه توصیف کند. این کتاب ِ مضمون محور، با یادداشت هایی آغاز می شود که نویسنده در ۴۳ سالگی نگاشته و ۸۵ سال عمر هم عمر می کند.» یکی از ویژگی های این کتاب اینست که مطالب گزیده، موجز و مستقل نوشته شده اند. پیامی هم به سالمندان و بازنشسته گان می دهد که می توانند بخشی از اوقات روزانه ی خود را به یادداشت نویسی و خاطره نویسی بگذارنند. به گمانم این مهم هم می تواند برای سالمندان و اطرافیانشان مفید و لذتبخش باشد و هم نوعی تمرین فکری است. خاطره نویسی بی شک در سلامت روحی و روانی آنها موثر است، زیرا یکی از بیماری های شایع دوران سالمندی فراموشی و آلزایمر است.
مترجم اثر درباره ی ویژگی های کتاب می نویسد: «این کتاب به منزله ی یک جُنگ خواندنی و همزمان آلبومی جذاب از تصاویر هرمان هسه است که به شما اجازه می دهد در جهان او غرق شوید، همراه او به باغچه اش بروید، بوی درختان و گیاهان را به مشام بکشید، همراه او سالخوردگی را که الزامن منفی توصیف نمی شود، مزه مزه کنید و به احساسات خود اجازه ی جولان دهید» پریسا رضایی در ادامه یادداشت اش می نویسد: «شما از مطالعه ی این کتاب خسته نخواهید شد. بلکه گزیده مطالبی است که می توانید به تدریج هر زمان که بخواهید توشه ای از آن برگیرید. گاه شعر، گاه گزیده یی از نامه یی و آن گاه که بیشتر حوصله اش را دارید، متنی بلندتر که به تعمق وا می داردتان.»هسه در مجموعه مطالب کتاب، که از انسجام خاصی هم برخوردار نیست و آکنده از سازه های متنی فراوان است، تلاش کرده که در باب یک موضوع مشخص «سالمندی و پیری» جهان زیسته و تجربه شده ی خود را با دیگران به اشتراک بگذارد و قدری با رویکرد مثبت این مفهوم را به مخاطب خود انتقال دهد.
شعرهایی که در کتاب از هسه آورده شده، شعرهای زیبایی هستند که در باب سالمندی آدمی را به تعمق و تفکر وا می دارد.
“هر کودک می داند که چه می گوید بهار:/ زندگی کن، ببال، شکوفا شو، امید داشته باش، عشق بورز،/ شادمان باش و جویای کشش های درونی نو،/ خود را واسپار و از نزدگی مهراس!/ هر سالخورده می داند که چه می گوید بهار:/ مرد پیر، بگذار به خاکت سپارند،/ جای خود را به کودکی شادمان واگذار،/ خود را واسپار و از مرگ مهراس!”
و یا شعری دیگر از هسه با عنوان «نخستین برف»:
“پیر شده ای دیگر تو، ای سال سبز،/ پژمرده می نمایی و برف بر گیسوان داری،/ گام بر می داری خسته و مرگ را در گام هایت داری- / همراهی ات می کنم، می میرم همراهت.”
در کنار بهره مندی از شعرهای فراوان و نثر لذت بخش هسه، سفرنامه های زیادی هم در این کتاب یافت می شود، که او در دوران سالمندی و پیری به سفرهای تفریحی و سیاحتی رفته است. در این کتاب که سفرنامه ها و یادداشت ها در کنار تصاویر بی شماری از هسه ی سالمند روایت شده، به خوبی سبک زندگی روزمره و چه گونگی گذاراندن اوقات کاری و فراغت او را می توان تشخیص داد و از آن بهره مند شد.
این کتاب ۳۰۰ صفحه یی تا کنون سه بار در ایران با ترجمه ی پریسا رضایی توسط نشر مروارید منتشر شده است.
*عنوان یادداشت، سطری از شعر “هرمان هسه” با ترجمه ی پریسا رضایی می باشد.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

«هر سالخورده می داند که چه می گوید بهار»

اخبار مرتبط