راضیه اشعثی
آب همواره در گذر پر فراز و نشیب حیات گرانیگاه و کانون اجتماعات زیستی بوده و این امربرهمگان روشن و بدیهی است، حال که فرودهای آب وهوایی گام پیش گذاشته و انسان هم گلوی طبیعت را می فشارد وعرصه را بر طبیعت تنگ نموده، وقت آن است که بدانیم چگونه می توان از منابع آب های شیرین کشورمان استفاده بهینه کنیم، لذا باید اهمیت آب تنها مایه ی حیات روی زمین ، روی این نقطه ی آبی کم رنگ در فضای بیکران و تمام سیاره های کشف شده جهان هستی را درک کنیم وهر لحظه نوای آب را در گوش مردمان این مرز و بوم نجوا کنیم تا واقعیت سراب برای این نسل وآیندگان تکرارپذیر نباشد. باید نگرش ها را نسبت به آب های موجود و توان های منابع آبی کشور تغییر داد ، چرا که زیبایی فکرما در نوع نگاه ما ست و عمل کنیم به آنچه که می اندیشیم، پس اندیشه ها را باید زیبا کرد . تصور کنیم نبود آب را در یک روز از روز های زندگی ، تصور کنیم نبود سر سبزی وطراوت خاک را،زمین های بایررا در سالهای کم باران زیست بوممان ، در یک روز که برای گذران اوقات فراغت به خارج از شهر می رویم، تصورکنیم گیاهان و جانورانی را که از فرط تشنگی ، رنگ و رویشان پریده ، تب دار شده و جان باخته اند .
چه چیزی دمای بدنشان را خواهد کاست ؟ تصورکنیم که مردمان شرق و جنوب کشورمان چشم به آسمان دوخته اند تا قطره ای باران کویر تفتیده لوت را سیراب و دریاچه هامون و و جازموریان رنگ آبی به خود گیرد. تصورکنیم لحظه ای را که در انارک و خور و بیابانک صدای سطل آب از ته چاه نمی آید. تصورکنیم امروز در اهواز و آبادان و فردا در شهرها و روستاهی دیگر، وقتی هم وطننان ما برای انجام امور روز مره از خانه خارج می شوند مژه هایشان خاکستری رنگ و غبارآلود می شود لابه لای دندان هایشان صدای برهم خوردن ماسه ، آسم ، آلرژی، راکد ماندن زندگی و هزاران پیامد جانی دیگر ! چه کسی به این مسئله مهم خواهد اندیشید چه اقدامی صورت گرفته یا خواهد گرفت؟
تصور کنیم هر چند تصورش نیز سخت است که دشت سیستان و رفسنجان در اثر برداشت بیش از حد آب های زیر زمینی در معرض نشست زمین و ایجاد مخاطراتی بم گونه خواهد بود ضربان اکولوژی باتلاق گاوخونی و دریاچه ارومیه و۶۰ دریاچه روزمینی و زیر زمینی دیگر ، آخرین علائم حیاتی را نشان می دهد. به این فکر کنید که هم وطن سیستانی و بلوچستانی من آبی برای آشامیدن ندارد و دل نازک او از تشنگی ترک بر می دارد!!!! چنانکه خاک های رسی از کم آبی و خشکسالی ترک بر می دارند . به این فکر کنید که خانه تنها محل آرامش او با بادهای ۱۲۰ روزه سیستان در معرض حرکت ماسه های روان عرصه زندگی را برش تنگ نموده و زمین کوچک کشاورزی او زیر خروارها تُن تلماسه به خواب ابدی خشم توامان طبیعت و انسان فرورفته است.
چه خوب است که ما دولت و مردم ایران در این فضای جغرافیایی مشکلات و چالش های عصر خود بشناسیم و گام هایی استوار با اتحاد و هبستگی فکری در این راه برداریم ، زمان این اجازه را نمی دهد که دیر عمل کنیم تصمیمات در لحظه مهم هستند . بیاییم نگاه نو به آب در چرخه زندگی داشته باشیم در بخش کشاورزی ، صنعت، آشامیدن و مصارف خانگی راه های مصرف بهینه آب را پیشه کنیم ، چرا باید از ۱۰۰ درصد آب مصرفی کشور ۸۹ درصد در بخش کشاورزی مصرف شود، درمان این درد بر پیکره بخش کشاورزی چیست ؟ کارشناسان و متخصصین جهاد کشاورزی چه دارویی را برای درمان این درد تجویز نموده اند؟ چرا هنوز به دنبال مقصر می گردیم تا شاید او را بیابیم و مجازات نماییم. بر اساس استانداردهای محیط زیستی نهایت برداشت از منابع تجدید پذیر ۴۰ درصد است ، در حال حاضر دو برابر استاندارد جهانی یعنی ۸۰ درصد از منابع آب درایران برداشت می شود و در سال های اخیر ما شاهد رویداد این فاجعه عظیم هستیم . شیرین کردن آب های شور دریاها و تصفیه فاضلاب ها به نسبت آب مصرفی بسیار پر هزینه تر آز آن چیزی است که فکر می کنیم پس بسنده کردن به همین ۸/۲ منابع آب شیرین کار اشتباهی نیست!
اکنون من ، کشاورز روستایی نیاز به آموزش دارم تا بدانم که کانال ها و جوی های باز و خروشان را چگونه در پای درختان میوه و نخل های زیبا ساری و جاری نمایم چگونه روش های آبدهی و آبیاری را از غرقابی به قطره ای تغییر دهم وتجربه نمایم و در مزرعه برای نجات گیاهان بکاربندم . اجداد ما در کویر از آبیاری کوزه ای شروع کردند تا بوته هندوانه را در فصل گرما آبیاری کنند و آباد گر کویرباشند با نیروی ماهیچه ای و قرقره آب را از دل زمین بیرون کشیدند، قنات را ابداع کردند اما از یاد نبردند که به اندازه نیازشان برداشت کنند بطوری که فرصتی نیز برای تجدید باقی بماند .
امروز نادانی همراه با حس زیاده خواهی چشم بصیرت انسان را به خواب اصحاب کهفی فروبرده و نمی داند که فقط ۸/۲ آبهای زمین شیرین است و ازاین مقدارنیز بخش زیادی در دسترس ما نیست از بخار آب اتمسفر گرفته تایخچال های عظیم قطبی ، حتی اگر انسان بتواند وسیله ای بسازد و یک کوه یخ را به خلیج فارس بیاورد نهایتاً عواقب این دستکاری دامن گیر همه انسان های زمین خواهد شد . بنا براین روند مصرف آب روزانه خود را آنالیز نماییم باید به فرزندانمان آموزش دهیم و الگوی عملی ایشان باشیم و بیاد آوریم هر لحظه که شیر آب را در آشپز خانه باز می گذاریم و وسواس گونه حیاط را می شوییم و برای ادای اصول دینی سه بار و بیشتر یک چیز را زیر وروی آب می گیریم بیاییم و باهم یک پیمان جوانمردانه در حال و هوای شعب ببندیم و ظرفیت منابع آب های موجود خود را بشناسیم و با برنامه ریزی صحیح توسط متخصصان دلسوز بحران آب را در جغرافیای سرزمین مان مدیریت و هدایت نماییم از خود شروع کنیم در خانه ، باغچه حیاط ، اداره ومحل کار، مزرعه های کوچک و بزرگ ، باغ ، کارگاه ها ، صنایع کوچک و بزرگ و اهل عمل باشیم با خود تکرار می کنیم که دیگران انجام نمی دهند من چرا؟ تو آغاز کننده این تغییر باش! تا احساسی با ارزش تر از انسانیت در وجودت خلق شود!
وقت آن است که همه مردم و مسئولان مورد خطاب قرار گیرند تا پیامد های بحران آب و آثار زیست محیطی آن را چنانکه که شاهد هستیم ،جدی بگیرند وبا شناختی دقیق از امکانات فن آورانه، سازمان دهی فرهنگی و سیستم سیاسی ، بسیج عمومی ، بکارگیری نیروی متخصص در امر بیابان زدایی ، تشکیل مدیریت بحران آب با همفکری جامعه دانشگاهی، گام های موثری جهت بهبود ، اصلاح بازسازی ، ترمیم طبیعت و ذخیره سازی منابع محیطی بردارند.
