مجموعه شش جلدی «شهر و زندگی روزمره» که از سوی انتشارات تیسا و با دبیرعلمی دکتر نعمت‌الله فاضلی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، منتشر شده در راستای بهرهگیری از توانایی علمی متخصصان دانشگاهی، محققان و صاحبنظران در شناخت وجوه مساله‌‌دار زندگی روزمره ایرانی و فراهم‌‌آوری دانش برای کمک به حل این مساله‌ها، به مدیران شهری برای استفاده از این دانش در جهت اداره بهتر شهر و زندگی شهروندان کمک کرده است. چنین آثاری با حضور متخصصان رشته‌های گوناگون مرتبط با زیست فرهنگی و اجتماعی شهری و با تاکید بر رویکردی بین‌‌رشته‌‌ای، افزون بر اینکه پیوند میان آکادمی و نهادهای اجرایی را در ایران محکم‌‌تر و جدی‌‌تر خواهد کرد، به افراد امکان خواهد داد تا با طرح دیدگاه‌های مختلف به صورت کاملا دموکراتیک و هماهنگ در اداره شهر مشارکت کنند. گفتمان مدیریت شهری در جهان، پس از ایده‌های شهروندمداری، مشارکت و محله‌گرایی، ایده حکمرانی خوب را برگزیده و دنبال می‌کند. حکمرانی شهری مجموعه‌ای از اقدامات افراد و نهادها اعم از خصوصی و دولتی را در مدیریت و اداره شهر در بر می‌گیرد؛ چنین فرآیندی، عملی و پیوسته است و به‌وسیله آن منافع افراد مختلف به کمک فعالیت‌های مشارکت‌گونه تامین می‌شوند. درواقع، حکمرانی شهری شامل نهادهای رسمی و غیررسمی و سرمایه اجتماعی شهروندان است. با تحولات وسیع در دهه ۷۰ و پیامد آن به شکل دولت حداقلی در دهه۹۰، رویکرد حکمرانی خوب به عنوان راه‌حل مشکلات توسعه به‌خصوص در کشورهای درحال‌توسعه و کمتر توسعه‌یافته مطرح شد. حکمرانی خوب شهری با تاکید بر مشارکت و بهرهگیری از سازوکارهای جدید برای حکومت‌های محلی، در پی تعریف نوینی از شهرداری‌ها و سازمان‌های مرتبط با حکومت محلی است. این به‌طوری است که آنها از زیر سایه دولت‌های ملی بیرون آمدند و با استفاده از تمرکززدایی، نقش خود را از تامین‌کننده خدمات به توانمندساز ارتقا دادند؛ پذیرفتن این نقش و پیشبرد توانمندسازی شهروندان که در عین حال، باید با ویژگیهای حاکمیتی شهرداری‌ها همسو بوده و در امتداد آن باشد، نیازمند ایجاد تحولات گسترده در ذهنیت شهروندان و تلقی آنها از شهرداری به عنوان سازمانی صرفا خدماتی است؛ ولی آنچه مولد این ایده در گفتمان مدیریت شهری بوده است، همان نگاه متفاوت و بلوغ‌‌یافته به شهر و زندگی شهری است؛ نگاهی که نقطه تمرکز خود را زیست‌‌جهان شهروندان قرار می‌دهد و در پی کاوش در آن به‌‌منظور کشف امکانات بالقوه آن است. این مجموعه شش جلدی که در ابتدا در قالب همایشی با عنوان «شهر و زندگی روزمره» در راستای ترویج چنین بینشی برگزار شد و از شهروندان نیز در این راستا یاری گرفت در شش محور قرار داشت که عبارتند از: شهر، فضا و زندگی روزمره؛ شهر، خرده‌‌فرهنگ‌‌ها و زندگی روزمره؛ روانشناسی، شهر و زندگی روزمره؛ شهر، رسانه و زندگی روزمره؛ شهر، مدیریت شهری و زندگی روزمره؛ فلسفه، شهر و زندگی روزمره. مطلب حاضر یادداشت دکتر فاضلی است که از سوی ناشر در اختیار روزنامه اعتماد قرار گرفته است.
«روزمره مقیاسی از همه‌چیز است»؛ این را گای‌‌دوبور در کتاب جامعه نمایش گفته است؛ مقیاسی از همه‌چیز بودن، تعبیری سرراست و روشن است؛ یعنی همه آنچه جهان مناسبات انسان‌ها با خود و پیرامون‌شان را برمی‌‌سازد. بااین‌‌حال، این جهان به همان میزان که آشنا و بدیهی و روزمره است، واجد پیچیدگی‌‌ها و تناقض‌‌هایی است که خود را در محل تفکیک عرصه‌های کنش بروز می‌دهد. درحقیقت، این تعبیر، بیان مخاطره‌‌آمیز زندگی روزمره است که تاریخ واقعی انسان‌ها را رقم می‌‌زند؛ مخاطره‌‌انگیز ازاین‌‌رو که گاه در گفتمان‌‌‌‌های عمومی تن به فرودستی داده و از آن برای توصیف هر آنچه غیرروشنفکرانه، میان‌‌مایه و حتی فرومایه است، بهره گرفته شده است. درحالی که این مفهوم پرماجرا، سبقه‌‌ای طولانی در تاریخ مکتوب آدم‌‌ها از یونان باستان تا قرون وسطی و پس از آن دارد، کمتر از دو قرن است که کم‌‌وبیش مورد توجه و ابژه مطالعات جدی و دانشگاهی قرار گرفته است. ماجرای صنعتی شدن و شکل‌‌گیری سرمایه‌‌داری در غرب و به دنبال آن فراگیری تکنولوژی، یکسان شدن شکل زندگی آدم‌‌ها در روند تمایزیابی و تقسیم کار و تراکم بدن‌‌ها در کلانشهرها، رفته‌‌رفته کانون مساله‌آمیز بحران‌‌‌‌های اجتماعی را از ساختارهای کلان به سازه‌های کوچک‌‌مقیاس زندگی هرروزه آدمیان معطوف کرد. واکاوی قوانین سیستمی در تعامل با تجربه‌های روزمره کنشگران مورد توجه قرار گرفت. شاید روش مردم‌‌نگاری از نخستین گام‌‌هایی بود که در مقابل تعابیر انتزاعی و مفاهیم کلی جامعهشناسان کلاسیک، تفسیر خود را از واقعیت در جریان زندگی روزمره پیش نهاد؛ این روش، کانون دانش اجتماعی را در زندگی روزمره، فرض می‌گیرد.
برش
به نظر می‌‌رسد چنانچه مدیران شهری بخواهند دانش خود را برای اداره امور شهر بر منبع حقیقی و کارآمدی، همچون زندگی روزمره شهروندان استوار کنند، بهترین نقطه تمرکز همان جایی است که شهروند در شهر عمل می‌کند؛ اما این حوزه کنش به گستردگی بستری است که مناسبات میان زیست جهان شهروند و سیستم اجتماعی شکل می‌گیرد؛ ازاین‌‌رو مدیران شهری، چنانچه اهمیت پرداختن به این حوزه را دریابند، باید دانش خود را از زیست‌‌جهان شهروندان غنی کنند.
