بافت تاریخی شهر بوشهر که روزگاری عمارت های آن محل سکونت شخصیت های معروف و مشهور کشور و استان و فعالیت کنسولگریهای مهم کشورهای اروپایی بود امروز به بیغوله ها و سکونت گاه های غیر رسمی تبدیل شده و وضعیت اسفناکی دارد . بیشتر خانواده های اصیل که روزگاری در بافت قدیم بوشهر حضور داشتند امروز از این منطقه که معماری آن کم نظیر است مهاجرت کرده اند. این بناهای تاریخی در طی سال ها مورد بی مهری شدید قرار گرفته و صدمات بسیار زیادی دیده است. در آستانه ۱۸ اسفند سالروز نکوداشت روز بوشهر شماری از دوستداران بافت تاریخی و فعالان سازمان های مردم نهاد اقدام به تشکیل زنجیره انسانی در مجاور این محل کردند و خواستار توجه بیشتر و جدی تر مسیولان استانی شدند. این اقدام در مجاور ساختمان ثبت شده و در حال تخریب “یهودا” که مالک شخصی دارد (عبادتگاه یهودیان در بوشهر قدیم، کنار درمانگاه فدک)، آغاز شد و سپس در میدان کوتی ادامه یافت. حاضران در این اقدام نمادین براساس پیام های منتشر شده در فضای مجازی گرد هم آمده بودند و تراکت هایی با عناوین “من بافت تاریخی شهرم را دوست دارم”، “حفظ بافت تاریخی حق مسلم ماست”، “مسئولین! ترمز تخریب بافت را بکشید”، “اجتماع دستان ما معجزه می کند” و “بوشهر، شهر اعتدال” در دست داشتند و خواستار توجه مسیولین به این بنای تاریخی شدند. ا نجمن هامون ایران نیز با شرکت در این کمپین اعتراض خود را در خصوص تخریب بافت با پخش پوسترهایی با عنوان “بافت قدیم؛ خاطره جمعی شهرم را با هم حفظ کنیم” در بین اعضای شرکت کننده در کمپین (که از اعضای گروه مجازی “کمپین نجات بافت” بودند)، اعلام کرد.
کوروش سلطانی؛ مسئول هماهنگی این زنجیره انسانی در گفت و گو با هامون گفت: کمپین مشارکت برای نجات بافت تاریخی بوشهر با نام کوتاه «کمپین نجات بافت» پس از طرح موضوع در نشست های مختلف با مردم، کارشناسان و مسئولان آغاز بکار کرده است. وی یادآور شد: این حرکت با مشارکت سازمان میراث فرهنگی، شهرداری بندر بوشهر، دفتر بهسازی و نوسازی بافت، سازمان های مردم نهاد ، معتمدان محلی، ساکنین بافت، متخصصین، هنرمندان، اهالی رسانه و شهروندان علاقه مند به بافت تاریخی به فعالیت خود ادامه خواهد داد. پیشگیری از تخریب و فرسودگی کالبدی- فرهنگی بیش از پیش بافت تاریخی شهر بوشهر و کمک به حفظ و احیا این میراث ارزشمند از جمله اهداف این کمپین است. وی افزود: راهبردهای این حرکت مردمی نیز ارائه مقاله، انجام پژوهش های موضعی و موضوعی، تخصیص ستون ویژه خبری، مصاحبه با شهروندان و مسئولان و ارائه در رسانه های محلی و مجامع و همایش ها، با موضوع ارزش ها، قابلیت ها، فرصت ها و تهدیدهای بافت تاریخی بوشهر است. سلطانی گفت: تهیه فیلم، کلیپ، عکس در خصوص ارزش ها و مسائل مبتلابه بافت، برگزاری همایش، جشنواره، نمایشگاه، تئاتر، موسیقی، شب شعر و امثال آن با موضوع بافت، در بافت تاریخی بوشهر و سایر نقاط شهر از دیگر راهبردهای تعریف شده برای بافت قدیم بوشهر است. وی ادامه داد: در این راستا برگزاری کارگاه های فهم بافت تاریخی بوشهر در مقیاس محدود محله ای با مشارکت دانشگاه، سازمان میراث فرهنگی و دفتر بهسازی بافت و با حضور شهروندان، مذاکره با مسئولان محلی به منظور جلب حمایت و توجه آنها به بافت تاریخی و تخصیص اعتبار لازم به برنامه های ارتقای سطح خدمات موضوع دستگاه متبوع خود در این حوزه مورد تاکید ویژه قرار دارد.
به گزارش هامون ایران قابل ذکر است که: شهر بوشهر در راس شبه جزیره مثلثی شکل و در محدوده بافت قدیمی خود دارای چهار محله مرکزی کوتی، بهبهانی، شنبدی و دهدشتی است و در حاشیه خلیج فارس و حومه دارای حدود ۳۰ محله است . بافت تاریخی بوشهر ۳۸ هکتار مساحت وحدود ۹۰۰ بنا دارد که از منحصربه فرد ترین و زیباترین بافت های مسکونی ایران است . اوج شکوفایی این بافت مربوط به دوره قاجار است و شهر بوشهر دروازه ورود ملل مختلف به ایران بوده است . قدمت بافت تاریخی بوشهر به دوره حکومت نادر شاه افشار برمی گردد که در آن هنگام با تاسیس پایگاه دریایی نادرشاه در خور شرقی بوشهر موسوم به خور نادری بندر بوشهر از یک روستای کوچک ماهیگیری به یک بندر مهم تبدیل و از آن تاریخ رونق و آبادانی آن ادامه یافت . این بافت از شرق، شمال و مغرب به دریا و از جنوب به خیابان لیان کنونی محدود است . بطورکلی تاحدود سال ۱۳۳۵، بندربوشهرمنحصربه محدوده بافت قدیم و مهمترین وبیشترین کارکردهای شهری برای تضمین حیات ساکنین، درآنجا متمرکز بود ولی در پی تغییر و تحولات شهرسازی بافت ارگانیک شهر دچار ضربه های شدید کالبدی، اقتصادی وعملکردی شد که برجسته ترین شهود آن کشیدن خیابان انقلاب از وسط بافت و تقسیم آن به دو تکه شرقی و غربی است . بافت قدیم بوشهر با توجه به نحوه استقرار وعناصر خاص خود، با بافت دیگر بنادرساحلی متفاوت است و دارای بافتی متراکم با ویژگی های منحصربه فرد است . بناهای منحصربه فردی شامل عمارت های زیبا مربوط به ۲۵۰ سال پیش، بناهای کنسولگری کشورهای مختلف، مراکزمذهبی مانند مساجد، حسینیه و کلیسا، بازارقدیمی وکوچه های زیبا از ویژگ های بافت قدیم بوشهر است که هربیننده ای با ورود به محلات آن جذب ساختمانها ومعماری آن می شود .
در پایان این زنجیره انسانی، برگزارکنندکان با اشاره به اینکه قصد برگزاری اقدامی نمادین در کمال آرامش و صرفا برای جلب توجه بیشتر به بافت تاریخی را داشتیم، بیانیه ای را به شرح زیر قرائت کردند:
به اعتبار بیانات کارشناسان و متخصصین، بافت تاریخی در شرایط موجود در وضعیت قرمز است و عرصه از هر سو بر بافت تاریخی بوشهر تنگ تر می شود. اگر اقدام همه جانبه با مشارکت شهروندان و مسئولین در این حوزه صورت نپذیرد، عنقریب مرگ کامل بافت تاریخی بوشهر فراخواهد رسید، گرچه هم اکنون در آستانه این اقدام ناگوار قرار داریم.
با این اوصاف، کارشناسان بر ضرورت تجمیع تمام نیروها در قالب یک حرکت عمومی تاکید ورزیده اند. در این راستا کمپین مشارکت برای نجات بافت تاریخی بوشهر با نام کوتاه «کمپین نجات بافت» پس از طرح موضوع در نشست های مختلف با مردم، کارشناسان و مسئولین کلید زده شد.
این حرکت با مشارکت سازمان میراث فرهنگی، شهرداری بندر بوشهر، دفتر بهسازی و نوسازی بافت، سازمان های مردم نهاد(NGO) ها، معتمدین محل، ساکنین بافت، متخصصین، هنرمندان، اهالی رسانه و شهروندان علاقمند به بافت تاریخی است و این اهداف را مدنظر دارد:
پیشگیری از تخریب و فرسودگی کالبدی- فرهنگی بیش از پیش بافت تاریخی و کمک به حفظ و احیاء این میراث ارزشمند
استراتژی:
راهبردها:
