نخستین مولفه ای که این کتاب را در ذهن خواننده ماندگار میکند ،نام گیرای این اثر است.انتخاب این نام به یقین در گام نخست،تاثیر دیداری و برداشت آغازین را از کلیات کتاب در خاطر خواننده خواهد داشت. به گمان من این را باید نخستین هنرمندی «حسن نراقی»، پدیدآورنده ی کتاب دانست. «جامعه شناسی خودمانی» کتابی ست در حوزه شهروندی با رویکردی آسیب شناسانه نسبت به زشتی های اخلاق ایرانی، که نویسنده با فهرست نمودن این خلقیات و با اختصاص هرفصل به یکی از این موارد،ضمن تشریح و تفصیل آن با ذکر نمونه های تاریخی ،از پیامدهای چنین منش و رفتاری هشدار می دهد. کتاب؛ زبانی همه فهم، روان و فضایی صمیمی دارد. کتابی که ظاهرا می توانست با ادبیاتی متفاوت و با اندکی ویرایش،به ریختی تخصصی تر و دانشگاهی درآید.پرسش اینجاست که چرا نویسنده این سبک بیان را انتخاب نموده است؟ اگر قدری به درون مایه کتاب بنگریم درخواهیم یافت که اصولا نراقی (برخلاف بسیاری نویسنده های امروزین) به یک برنامه و آرمان روشن و متقن، از پیش از آغاز کتاب رسیده است. او مخاطب خود را نیک شناخته و به درستی می داند برای چه و برای که می نویسد. با نگاهی به سرفصل های مورد بحث این کتاب پی می بریم که ما(ملت ایران) به طور ناخودآگاه با همه ی موارد مطرح شده در کتاب آشنا هستیم، اما هرگز نه فهرست بندی خاصی مبتنی بر درک و شناخت از این دردها داشته ایم و نه تحلیل تاریخ مدارانه یی. از این روست که اعجاز حسن نراقی در آسیب شناسی خوی ایرانی نمود پیدا می کند و من خواننده با نموداری جامع از رذائلی روبرو می شوم که تا ژرفای وجودم آلوده بدانهاست. من این کتاب را به همه خانواده هایی که فرزندی رو به رشد دارند پیشنهاد میکنم.چرا که جنبه هشدارگونه و پرورشی جدی کتاب، در پس بیان جذاب «حسن نراقی » پنهان شده که خواننده نوجوان را از شنیدن نصیحت های پدرانه خسته نمی کند. نسل امروزین ما اگر می خواهد اشتباهات پیشینیان خود را در طول سده ها تکرار نکند باید که به واکاوی درون خود و آسیب شناسی روح جمعی ایرانی بپردازد. بدون تردید ملتی که می خواهد راه توسعه اجتماعی و مدنی را بپیماید و پی ریزی کند، بایستی به خودآگاهی انتقادی رسیده و به آسیب شناسی و نقد خود بپردازد. برای بنیان یک جامعه مدنی، استوار بر ارزشهای اخلاقی و دراز مدت (و نه به گفته همایون کاتوزیان، جامعه کوتاه مدت) چنین نگاهی الزامی است. به گمانم باید به این سطح از شعور جمعی برسیم که دست از متهم کردن این و آن، خودی و بیگانه، برداشته و ریشه مصائب و گرفتاریهای تاریخی جمعی خود را در خویشتن جست و جو کنیم.
