جامعه مدنی و آفرینش معنا

پرونده ای درباب “کارتون” های مسعود ماهینی

هامون، اسماعیل حسام مقدم:
جامعه مدنی؛ درون ساز و کارهایی شکل گرفته که همواره به آفرینش و بازآفرینی معنا منتهی می شود. معناهایی اجتماعی – فرهنگی که به میانجی خلاقیت ادبی – هنری، به زیست خود در جهان تمدنی تداوم می بخشند. از همین روی هم، همیشه ارتباط ناگسستنی بین هنر و ادبیات با جامعه مدنی برقرار بوده است. این خلق معنا در جامعه مدنی به طور مداومی همچون بندبازی و روی تیغه راه رفتن بوده است. حساسیت آفرینش معنا، مسئولیت مدنی سنگینی را برای آفرینندگان متن های ادبی و هنری به وجود می آورد که عدم توجه به آن مسئولیت ها، می تواند جامعه مدنی را در بند ساختارها و مفاهیمی ضدمدنی سازد. درک و فهم معناها درون جامعه مدنی، همواره به زیستی با “تمرین مدارا” و “درک حضور دیگری” خواهد انجامید و جامعه را از خواسته ها و امیالی برای نابودی، جنگ، شکنجه و خشونت دور می سازد. متن هنری کارتون/کاریکاتور نیز درون همین موقعیت مسئولیت گرایانه برای جامعه مدنی، قابل تعریف می باشد که به گونه ای از آفرینش معنا می انجامد که در بنیاد و خاستگاه های خود، انتقاد و بحران افکنی را به چیزی حیاتی و اساسی مبدل ساخته است. از همین رو در گفت و گو مفصلی که به بهانه برگزاری نمایشگاه کاریکاتور “سرزمین عجایب ” با مسعود ماهینی؛ کارتونیست جنوبی انجام شده، دقیقن به همین مورد مسئولیت خلق معنا از طریق عقلانیت انتقادی اشاره شده است. این گفت و گو و نمونه هایی از آثار ماهینی در صفحات بعد خواهد آمد.