خفگی عرصه عمومی؛ تاملات انتقادی اسماعیل حسام مقدم بر نقش رسانه ها در توسعه استان بوشهر

خفگی عرصه عمومی

تاملاتی انتقادی بر نقش رسانه ها در توسعه استان بوشهر

اسماعیل حسام مقدم

دبیر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات استان بوشهر

عرصه عمومی تقریبا رنگ باخته است. جایی و یا نامکانی نیست که بتوان در آن تجربه در جامعه بودن کرد. فضاهای عمومی به واسطه رسانه های مجازی به شدت فردی و تکینه شده اند. اندک شررهای فردی در این جا برخی اوقات شاید بتواند گروهی از افراد را گرد هم بیاورد و پس از اندک زمانی به تنهایی محتوم خود پناه می برد. وضعیت کنونی انسان ایرانی در این جامعه از معنای اجتماعی و جمعیتی تهی شده، دقیقا چیزی جز این نمی تواند باشد. در چنین مکانی توسعه چگونه می تواند برساخته شود؟!

نظام سرمایه داری با تمام قدرت و پشتوانه رسانه ای خودش درحال تهی کردن جامعه از جمعیت است. عرصه عمومی کمابیش جایی برای متورم شدن حوزه خصوصی اشخاصی شده که دارای تسلط و هژمونی در این نظام سرمایه سالار و مرکانتیلی هستند. خیل عظیم جمعیت نیز در سوی دیگر صرفا به ناچار مصرف کننده ایماژها و تصاویر و واژگان این افراد شده اند. واقعیت این است که با تمام تلاشی که دارم می کنم تا با خوش بینی به رسانه های فراگستر مجازی نگاهی بیاندازم و آنها را تحلیل کنم، این امکان از من سلب می شود. در سالهای اخیر آنچه که پیامد فعالیت رسانه های جمعی – مجازی در عرصه عمومی استان بوشهر بوده، “خفگی یا اختناق” عرصه عمومی بوده است. آیا در چنین هنگامه ای حرف زدن از توسعه معنا می یابد؟!

سه سال پیش از عبارتی باعنوان “واتس اپ و تلگرام به مثابه افیون نخبگان” یاد کردم و چندین یادداشت در این باب نگاشتم و به گونه ای نسبت به روی اسفناک و فلاکت آمیز این عرصه رسانه ای هشدار دادم؛ از “مجاهدین زیر پتو” نیز نوشته بودم و فعالان و کنشگران اجتماعی و مدنی را از افتادن در دام شبکه های اجتماعی مجازی انذار داده بودم؛ اما حال پس از چهار سال گسترش این نوع از رسانه های مجازی، در استان بوشهر با کدام عرصه عمومی پایدار در مسیر توسعه این استان همراه می توانیم باشیم؟! کدام طرح و نقشه راه برای توسعه استان در این حجم عظیم پیام ها و تصویرها و وهم ها می توان ترسیم کرد؟! وضعیت این استان را در شاخصهای اجتماعی و اقتصادی را یک بار مرور کنید: افزایش نرخ رشد بیکاری، کاهش شدید نرخ سرمایه گذاری، افزایش مسائل و آسیبهای اجتماعی و… ما با این استان در طول چهار سال هیمنه و سلطهء رسانه های مجازی چه کرده ایم؟!

قرار بر این بود که رسانه ها؛ هوای تازه و اکسیژن دار به عرصه عمومی برسانند تا تنفس جامعه منظم تر شود. اما چه بر سر کالبد محتضر این جامعه آمده است که عرصه هایی هم حتی که قبل از این مکانی برای هویت بخشی به جمعیت ها در استان بود، نابود شده است. به عنوان نویسنده ای که از سالها پیش نگران این وضعیت خفگی ( آسفیکسی ) عرصه عمومی استان بوده ام؛ تنها راه نجات را نیز دقیقا از درون همین مطبوعات و رسانه ها می جویم. چه می شود که نهادهای مطبوعاتی مجددا پاتوق گروه ها و جمعیت های مردمی باشند که درباب یک دغدغه هویت بخش گرد هم بیایند و عرصه عمومی را در جامعه واقعی بیافرینند. فرآیند توسعه و گام نهادن در این جریانِ همواره مولد و پویا؛ ضرورتی تام با خود به همراه دارد و آن گرد آمدن و گفتگو کردن در عرصه عمومی است و چه نهادی دیرپاتر و متشخص تر از مطبوعات که ظرفیت های هستی شناختی آن را دارد که محمل و ملجا این جریانهای اندیشگی و گفتگویی قرار گیرد.

جامعه و جمعیت در این جا خناق گرفته و نیاز به هوای تازه ای دارد. شاید تنها راه باقی مانده برای اینکه کودکان کار، افراد گرسنه، بی بضاعت، بی خانمان، از همه جا رانده و مانده، مهاجران، پناهندگان و خیل کسانی که دارند در این سیستم خفه می شوند، بتوانند نفسی بکشند و حیاتی دوباره بیابند، شکل دادن و برساختن فضاها و عرصه عمومی برای صدادار کردن خاموش شدگان باشد.

ما اصحاب رسانه و مطبوعات باید به ناگاه در لحظه ای توقف کنیم و این جامعه رهاشده را با تمام وجودمان مشاهده کنیم. به زعم نویسنده بی شک راه توسعه پایدار این جامعه از میان عرصه عمومی زنده و پویا گذر می کند؛ عرصه عمومی چابک و بابرنامه ای که توان و نفس طی کردن راه دشوار توسعه را داشته باشد. واقعیت امروز ما؛ کالبد جامعه ای است که در نقطه ای از مسیر دارد در خفگی خود به خود می پیچد.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

خفگی عرصه عمومی؛ تاملات انتقادی اسماعیل حسام مقدم بر نقش رسانه ها در توسعه استان بوشهر

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ