برگزاری نشست صدای جنوب، گروه‌های خاموش و فهم جهان‌های دیگر در خانه ارغنون هامون

برگزاری نشست صدای جنوب

در دفتر استان بوشهر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

به گزارش وبسایت هامون ایران؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران، به مناسبت گرامیداشت روز علوم اجتماعی، ذیل سلسله نشست های فهم جهان‌های دیگر؛ علوم اجتماعی و صداهای خاموش که توسط انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در طول یک هفته برنامه ریزی شده بود، نشست تخصصی صدای جنوب توسط دفتر استان بوشهر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در روز سه شنبه ۱۱ آذرماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۷ تا ۱۹ در خانه ارغنون هامون برگزار گردید. و به طور همزمان در اسکای روم انجمن ایرانی به صورت مجازی نیز ارائه گردید.

انجمن های علمی به مثابه انعکاس صدای جنوب (پیرامون-خاموش)

دکتر علی ربیعی؛ رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و دستیار اجتماعی رئیس جمهور، در آغاز این نشست تخصصی تجربه افق گشایی مدنی توسط انجمنهای علمی را مورد توجه قرار داد و فعالیت انجمنهایی مانند انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات را به مثابه کنشگری میاندارانه توصیف نمود.

دکتر ربیعی همچنین از گسترش کنشگری انجمن ها به سراسر کشور حمایت نمود و از به وجود آمدن امکانهایی برای راه افتادن گروه های علمی تخصصی مطالعات فرهنگی جنوب ایران حمایت نمود و به بیان اشکال متعدد و متنوع فعالیت علمی-مدنی در این زمینه ها پرداخت و به تعدد معانی مرتبط با جنوب، این نشست که حول محور صدای جنوب صورتبندی شده بود را چه در وجه جغرافیای جنوب و چه در وجه اجتماعی مفهوم جنوب تحلیل و تفسیر نمود.

فرهنگ جنوب؛ تاریخ خاموشان، صدای پیرامون و برآمدن ناجنبش ها

اسماعیل حسام مقدم؛ دبیر استان بوشهر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و مدیر نشست صدای جنوب، ابتدا از نحوه نامگذاری روز علوم اجتماعی (۱۲ آذرماه؛ سالروز تولد استاد فقید غلامحسین صدیقی) گفت و سپس از چگونگی شکل گیری انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در سال ۱۳۸۳ و شیوه تداوم فعالیت این انجمن تاکنون مواردی را مطرح نمود، سپس از نحوه شکل گیری و فعالیت دفتر استان بوشهر این انجمن گفت که از سال ۱۳۹۵ تاکنون فعال بوده است.

اسماعیل حسام مقدم در ادامه افزود: در میانه سکوت نخلستان و خاموشی دریا، به ناگاه صدایی می‌آید و سپس خاموشی محض … وجوه پارادوکسیکال فرهنگ جنوب که می‌شود نشانه‌های آن را در طبیعت و جغرافیای جنوب هم بازیافت. حجم گسترده آنچه در فرهنگ جنوب برساخته شده، صدایی را از میان خاموشان تاریخ و پیرامون جامعه برساخته که همواره می‌تواند نشانه و سمبلی برای ناجنبش زندگی روزمره و ادبیات روشنگرانه باشد. فرهنگ جنوب با بازآفرینی خود در صدای جنوب، در شبکه‌ای گسترده و تودرتو از ادبیات، هنر، دانش مردمی، کنشگری مدنی و … توانسته تشخصی برای خود داشته باشد، هرچند که در پیرامون باشد یا در حاشیه … .

حسام مقدم در انتها افزود: نشست صدای جنوب، در همایشی با عنوان‌ فهم جهان‌های دیگر؛ علوم اجتماعی و صداهای خاموش که به مناسبت هفته ملی علوم اجتماعی توسط دفتر استان بوشهر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار می‌شود، دو امکان را مهیا می‌آورد؛ یکی آغاز به کار “گروه علمی تخصصی مطالعات فرهنگی جنوب ایران” ذیل این انجمن و دیگری آغاز سلسله نشست‌های “عصرانه ارغنون هامون” که می‌خواهد به طور منظم و مستمر در جنوب ایران برگزار شود.

واکاوی صداهای خاموش در مطالعات تاریخی جنوب

سیدقاسم یاحسینی؛ نویسنده و تاریخ پژوه جنوب ایران، که بیش از ۱۲۰ عنوان کتاب در طول چهار دهه اخیر در موضوعاتی مانند بوشهرشناسی، تنگستان شناسی، تاریخ شفاهی جنگ ۸ ساله، تاریخ شفاهی روشنفکری ایران، تاریخ مطبوعات جنوب ایران، تاریخ از پایین (حاشیه نشینان تاریخ جنوب ایران) و… به رشته تحریر درآورده، به ارائه بحث پرداخت و از فقدان مطالعات تاریخی در زمینه کودکان، کودکان کارگر، مهاجران صنعتی و تجاری، دهقانان، ملوانان و جاشوها، عشایر و روستائیان گفت که عملا صدایی مطلقا خاموش در مطالعات تاریخی جنوب ایران دارند.

یاحسینی همچنین افزود: تاریخ و بازنمایی آن در متن‌هایی که برجای مانده و یا تفسیرهایی که بر آن نگاشته شده. همواره محل نزاع و کشاکش بوده است. کشمکش بر سر خوانش ها و بازخوانی هایی که با گزینش یک موضوع یا سوژه، دیگر مفاهیم و موضوعات را در پستو قرار داده و به سکوت و خاموشی کشیده شده است. مطالعات تاریخی صداهایی شامل زنان، فرودستان، حاشیه نشینان، مهاجران، کودکان کار و بازیاران که در مطالعات تاریخی به عنوان تاریخ از پایین یا حاشیه‌نشین‌های تاریخ نامیده شده، در ابن سخنرانی مدنظر من بوده و به خوانشی از تاریخ فرودستان بوشهر خواهم پرداخت. کاری که در طول پنج سال اخیر ذیل پروژه تاریخ از پایین در انتشارات هامون نو مدیریت نموده ام و بیش از ۲۰ کتاب منتشر نموده ایم و درحدود ۲۰ کتاب نیز در دست نگارش و انتشار داریم.

ناجنبش زنان جنوب ایران؛ کنش جمعی آرام همراه با انباشت تجربه ها

مهدیه امیری دشتی، نویسنده، پژوهشگر و جامعه‌شناس در حوزه مطالعات زنان جنوب ایران، در این نشست با توجه به موضوع «ناجنبش زنان جنوب ایران» بر صدای زنان در زندگی روزمره به عنوان قهرمانان گمنام این عرصه تأکید کرد. او انباشت کنش‌های جمعی زنان در طول زمان ــ که به‌صورت مستمر در جریان است ــ را یکی از امکان‌های مهم برای صدا‌دار شدن و شکل‌گیری ناجنبشها دانست. وی همچنین امکانهایی را که ناجنبش زنان جنوب ایران مهیا کرده را در راستای صدادار کردن جامعه و فرودستان بسیار مهم دانست و از همین رو مطالب خود را ارائه داد و به نوعی به تئوریزه کردن این مفهوم اهتمام ورزید.

مهدیه امیری دشتی در طول یک دهه از فعالیتهای خود در تحلیل جامعه شناختی حوزه زنان و خانواده تلاش‌های گسترده ای را انجام داده که می توان از هشت عنوان کتاب تالیفی از طرف ایشان اشاره نمود که وی همچنین در سال ۱۴۰۴ برنده جایزه ملی ترویج علم ایران به همراه اسماعیل حسام‌مقدم شده است، در انتها گفت: چگونه زنان در زندگی روزمره، بدون جنبش رسمی، نظم جنسیتی_اجتماعی را بازتعریف می‌کنند؟ ناجنبش زنان جنوب ایران نمونه‌‌ای از کنش‌‌های خُرد، روزمره و آرام است که بدون رهبر، سازمان یا اعتراض آشکار، به بازتعریف نظم جنسیتی_طبقاتی و افزایش حضور اجتماعی زنان منجر شده است. در جنوب، محدودیت‌‌های جنسیتی، طبقاتی و جغرافیایی زنان را در حاشیه قرار داده‌‌اند، اما همین حاشیه‌‌ها زمینه شکل‌‌گیری اقتصادهای خُرد، شبکه‌‌های حمایتی زنانه، بازتعریف نقش‌‌های خانوادگی و حضور تدریجی در فضاهای عمومی را فراهم کرده‌‌اند. این کنش‌‌های کوچک و پراکنده، اگرچه ظاهرا کم‌ اهمیت‌‌اند، اما اثر انباشته و تدریجی دارند و ساختارهای اجتماعی را آرام‌ آرام دگرگون می‌‌کنند. مطالعه این پدیده نشان می‌‌دهد که تغییر اجتماعی الزاما به جنبش رسمی و نمایشی نیاز ندارد. زندگی روزمره و تکرار کارهای کوچک می‌‌تواند قدرتی ساختاری و پایدار خلق کند که در نهایت باعث کنش و حضور زنان در اجتماع گردیده و علاوه بر حضور پررنگ‌تر آنها در فضای عمومی، در حاشیه بودن را نیز از آنها بستاند و به متن جامعه وارد کند.

فستیوال کوچه بوشهر؛ مردم نگاری صداهای خاموش

دکتر حامد طاهری کیا، عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، در این نشست درباره تجربه مردم‌نگارانه خود از «فستیوال کوچه» در بوشهر برای بهار ۱۴۰۴ سخن گفت. او با اشاره به مشاهدات میدانی خود، از گونه‌ای مواجهه میان اقتصاد سیاسی نهادهای کلان ــ که برای برگزاری فستیوال، فضاها و مراکز از پیش تعیین‌شده را سامان می‌دهند ــ و خُرد‌ه روایت‌های فرهنگ سنتی خیابانی، خیام خوانی و شادی‌های محلی بوشهر پرده برداشت. وی این فاصله و مواجهه را یکی از محورهای اصلی مردم‌نگاری و مشاهده مشارکتی خود دانست.

دکتر حامد طاهری کیا، عضو هیئت‌مدیره انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت فرهنگی «فستیوال کوچه» پرداخت. او تأکید کرد که این برنامه هنری، استانی و محلی می‌تواند به رویدادی تأثیرگذار، جریان‌ساز و ملی ــ و حتی منطقه‌ای در حوزه خلیج فارس ــ تبدیل شود. وی برگزاری و اجرای چنین فستیوال‌هایی را از جمله امکان‌های مهم برای صدادار کردن گروه‌های خاموش و فرودست دانست و در این زمینه ابراز امیدواری کرد که فستیوال کوچه در سال‌های آینده نیز تداوم یافته و برگزار شود.

صداهایی از پیرامون پیرامون؛ صدادار کردن گروه هایی در انتهای پیوستار جامعه

محسن عباسپور؛ نویسنده، جامعه شناس و مدیرمسوول انتشارات و مطبوعات، که تاکنون دو کتاب گفال (درباب جامعه شناسی استان بوشهر) و زیرپوست جوامع روستایی(کازرون) را منتشر نموده، بر اهمیت مطالعه جوامع «پیرامون» و خُردی که در پیرامون ما قرار دارند تأکید کرد؛ جوامعی که همچون زنان کارگر و مهاجران فقیر افغانستانی در روستاهای کوچک، از جمله گروه‌های خاموشی هستند که در پیوستار اجتماعی هرگز مورد توجه قرار نمی‌گیرند. او پرداختن به این قشرها و اقلیت‌های نادیده‌مانده را ضرورتی اساسی برای جامعه امروز ایران دانست.

وی همچنین به مکانیسم‌ها و امکان‌هایی اشاره کرد که می‌تواند به صدا‌دار شدن گروه‌هایی کمک کند که در حاشیه پیرامونی زیست می‌کنند. او بر اهمیت توجه به این اقشار، گروه‌ها و طبقات اجتماعی ــ که غالباً در مطالعات فرهنگی جنوب ایران نادیده گرفته شده و در سکوت مطلق قرار دارند ــ تأکید کرد و بر ضرورت بازشناسی و دیده‌شدن آنان پافشاری نمود.

محسن عباسپور در انتها افزود: هرچقدر از محدوده‌های جمعیتی که شاهد تجمع دسترسی‌ها و خدمات هستند (مانند کلان‌شهرها) به سمت مناطق دور از این مراکز (مانند شهرها، روستاها و استقرارگاه‌های غیررسمی) حرکت کنیم با شاخص‌های مشهودی از عدم عدالت توزیعی و انواع محرومیت روبه‌رو می‌شویم. این وضعیت موجب پدیداری انواعی از چالش‌های اجتماعیِ ناشی از قرارگیری «در پیرامون» شده است. گروه‌هایی از افراد این جوامع به واسطۀ برخی مسائل و پدیده‌های اجتماعی، تجربۀ شدیدتری از رانده شدن به حاشیه دارند. به تعبیر دیگر آنها به دلیل قرارگیری در موقعیت «پیرامونِ پیرامون» با «طردِ مضاعف» روبه‌رو شده‌اند. مکانیزم‌های تاب‌آوری آنها، موضوعی‌ است که به آن پرداخته می‌شود.

تاسیس گروه علمی-تخصصی مطالعات فرهنگی جنوب ایران با ابتکار دفتر بوشهر

در انتهای این نشست حضوری-مجازی، اسماعیل حسام مقدم به عنوان عضو پیوسته انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، از ارائه پیشنهاد تاسیس گروه علمی-تخصصی در زمینه جنوب ایران در سال گذشته گفت که در سال جاری با توجه به برنامه ریزی های متعدد، امکان تاسیس گروه علمی-تخصصی مطالعات فرهنگی جنوب ایران در روز علوم اجتماعی مهیا شد. ازهمین رو این گروه علمی-تخصصی با داشتن شورای مدیریت و اتاق فکر، به برنامه ریزی و سیاستگذاری نشستها و مطالعات در آینده خواهد پرداخت.

شایان ذکر است که سلسله نشستهایی که در طول یک هفته به مناسبت روز علوم اجتماعی ازطرف انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار شد، بیش از هشت نشست تخصصی با عناوینی مانند فهم جهانهای دیگر؛ علوم اجتماعی و صداهای خاموش، هنر ابزار مقاومت(بازگشایی نمایشگاه نقاشی افراد دارای معلولیت و قربانیان خشونت)، جامعه ارامنه و تنوع فرهنگی دینی در ایران(دیدار با اعضای هیات مدیره باشگاه آرارات تهران)، مهاجران در ایران(تجربه زیسته یک خانواده افغانستانی-ایرانی پس از اخراجهای گسترده)، نشست تخصصی صدای جنوب؛ جهانهای دیگر و صداهای خاموش، بررسی نسبت عناصر زیست محیطی شمال ایران در پایداری اندیشه ایرانشهری، روایت صداهایی که به چشم نمی آیند(رونمایی از پادکست گوش باش)، انجمنهای علمی؛ میانجی دانشگاه و صداهای خاموش. این سلسله نشستها را دکتر اعظم ده صوفیانی به عنوان دبیر اجرایی برنامه ریزی و هماهنگی نموده است.

فصلنــــامـــه ارغنــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

ماهنـــــامـــــه نــامـــه هـامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

برگزاری نشست صدای جنوب، گروه‌های خاموش و فهم جهان‌های دیگر در خانه ارغنون هامون

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ