گردآب می‌رباید و آبم نمی‌برد؛ موسیقی از دیدگاه استاد محمدرضا شجریان

شجریان آن هنگام که سخن از موسیقی، معنا و شعر به میان می آید، فضای احساسی و عاطفی خود را خلق می کند و با انتخاب شعر مناسب، از موسیقی مدد می گیرد و تصویری ذهنی، مطابق با منظور و اندیشه خاص خود برای شنونده ترسیم می کند، صدایی که علاوه بر رعایت ردیف های آوازی و نوآوری ها و بدعت ها، به اصول اخلاقی شایسته منزلت هنرمند متعهد پای بند و میراث دار تبار بزرگان تاریخ موسیقی و آواز ایرانی است.

موسیقی؛ سمبل غیرقابل انکار تاریخ، تمدن و فرهنگ ملت ها است و هر قوم هرچقدر هم از بیان گذشته خود پرهیز کند چون به این عرصه پای می نهد، دیگر قادر به پرده پوشی نیست و نا خواسته بخشی از گذشته های خود را در قالب این هنر بیان می کند.
استاد شجریان اعتقاد دارد که موسیقی زبان مردم است و همواره باید در خدمت مردم باشد.
استاد آواز ایران موسیقی را هنر متعالی می داند و معتقد است: همه هنرها وام دار موسیقی بوده و برای رسیدن به تعالی و بهتر جلوه کردن از آن بهره می گیرند.

وی با بیان اینکه موسیقی ایرانی قابلیت تعامل با هر ژانر از این هنر را دارد، بر این باور است: موسیقی کشور ما شناخته شده اما به دلیل عدم معرفی، فراگیر نشده است. او با تاکید به افزایش همنوازی ها گفت: برای معرفی این هنر به جهانیان باید از متخصصان و کارشناسان خودمان استفاده کنیم. استاد شجریان درباره ابداع و ساخت سازهایی از قبیل ساغر، صراحی، شهرآشوب، کرشمه و تندر هدف از این کار را ایجاد تنوع بیشتر و افزایش رنگ صداهای گوناگون در ارکستر عنوان کرد و یاد آور شد: از ساغر به جای تارباس و رباب و از صراحی به جای ویولنسل در ارکستر استفاده می شود.

از نگاه استاد شجریان، مخاطبان محور و مهم ترین وجه اثرگذار در موسیقی هستند و به همین دلیل معتقد است که سلایق گوناگون مردم را باید در ارائه موسیقی در رسانه ها و کنسرت ها در نظر گرفت، در عین حال نباید آنقدر سطح موسیقی پایین بیاید که به ابتذال کشیده شود.
اما استاد در باره موسیقی ایده آل این چنین می گوید: موسیقی مطلوب من آن است که هم مردم بتوانند از آن بهره ببرند و هم مورد تایید اهل فن باشد.

یکی از ویژگی ها استاد آواز ایران بر خلاف بسیاری از اهالی موسیقی سنتی ایران، توجه ویژه اش به نوآوری است و بر این اعتقاد است که نبود نوآوری عملا موجب محدودیت موسیقی و یا هر هنر دیگر می شود؛ موسیقی ایرانی را باید فراگیر کرد و این کار با تنوع و گستردگی امکان پذیر است.استاد شجریان می گوید: همواره می خواهم کاری عالی عرضه کنم و اگر موفق به انجام این کار شوم، این موسیقی مورد پسند مردم قرار می گیرد و در عین حال ارزش های موسیقایی خاص خود را دارد. تلاشم این نیست که موسیقی عامه پسند باشد برعکس من به معیار این هنر فکر می کنم تا به ارتقاء موسیقی کشورم بینجامد .

موسیقی از نگاه استاد شجریان یکی از ابزارهای مهم کمال انسان است و با اعتقاد بر اینکه انسان بدون موسیقی به کمال نخواهد رسید، خاطر نشان کرد: هرچه موسیقی نیروی تفکر و اندیشه را بیشتر تقویت کند و نهادهای خفته را بیدار و رستاخیزی در وجود انسانی به وجود آورد، فرایند بیشتری به سوی کمال داشته، هدف عالی تری را دنبال کرده و بشر را به سوی کمال رهنمون می کند.