عندلیبان را چه پیش آمد هزاران را چه شد؛ شیوه آوازی استاد محمدرضا شجریان

درباره ی شیوه ی آوازی استاد محمدرضا شجریان، بطور کلی می توان گفت که تحت تأثیر و پیرو شیوه شادروان سیدحسین طاهرزاده می باشد. همانطور که اشاره شد، ایشان در ابتدا، آواز را نزد زنده یاد اسماعیل مهرتاش شروع کردند. مرحوم مهرتاش نظر به اینکه در حوزه تئاتر و نمایش های سنتی ایران هم تخصص داشت، به آوازها و ترانه های روحوضی که به ترانه های مکتب تهران معروفند آشنایی کامل داشت . با همین انگیزه استاد شجریان یکی دو ترانه از این دست را هم در اوایل فعالیت خود اجرا کرد، مانند ترانه ی ( آی کلید سازم من ) در ادامه ی این راه پردامنه و وسیع، استاد در خدمت اساتید بزرگی همچون شادروان عبدالله دوامی که بزرگترین استاد ردیف های آوازی است و هم چنین استاد حاج آقا محمد مجرد ایرانی تلمذ نمود . در ادامه از آنجایی که به شیوه ی زنده یاد سید حسین طاهرزاده علاقه مند گردید، برای آشنایی بیشتر با این شیوه خدمت زنده یاد نورعلی خان برومند رسید، نورعلی خان اگرچه صدا نداشت و خوانندگی نمی کرد، اما بدلیل روحیه کمال طلبی که داشت و نظر به دوستی تنگاتنگ با طاهرزاده، به شیوه ی آوازی او آشنایی کامل داشت . به همین دلیل شیوه ی جذاب و صحیح و پیشرو طاهرزاده توسط نورعلی خان در بین علاقه مندان ترویج و آموخته شد.

به غیر از آقای شجریان، چهره های سرشناس دیگری، مثل گلپایگانی، محمد منشری، مرحوم رضوی سروستانی و جمال وفایی در خدمت نورعلی خان بوده اند. استاد شجریان با توجه به هوش سرشار و دقت طبعی که داشت، لحظه ای از آموختن فارغ ننشست و همه شیوه های آوازی و صدای اساتید دیگر را هم به دقت گوش می کرد و نقاط قوت آنان را که مطابق با سلیقه خود بود در آواز خود می گنجاند. در بین اساتید آوازی که آقای شجریان از ایشان تأثیر گرفته است، می توان از زنده یاد تاج اصفهانی و ادیب خوانساری و میرزا قلی ظلی نام برد . در بین خوانندگان و آواز خوانان بزرگی که نسبت به وی پیشکسوت بودند و در رادیو ایران خواننده گل ها بودند، می توان از استادان و زنده یادان، غلامحسین بنان و حسین قوامی (فاخته ای) نام برد، که در منطقه صوتی (بم) تحت تأثیر استاد بنان بود و در واقع (بم خوانی) را از این بزرگوار آموخته است و در نوع بیان و وضوح تلفظ و تقطیع شعر از استاد فاخته ای تأثیر فراوان گرفته است. آشنایی استاد با نوازندگان بزرگ و آهنگسازان برجسته کشور، مانند زنده یادان، استاد عبادی، استاد بهاری، استاد پایور، استاد تجویدی، استاد کسایی و مهمتر از همه به تایید خود وی ، استاد جلیل شهناز، در پیشرفت و رسیدن به مقصود تأثیر بسزایی داشته است. استاد شجریان را می توان عصاره ی آواز ایران نامید، زیرا، تمام شیوه های آوازی را به دقت گوش کرده و نکته به نکته و مو به مو آموخته و اجرا کرده است.

از ویژگی ها و شاخص های آواز استاد شجریان به این موارد می توان اشاره کرد:

آشنایی کامل و روز افزون به ردیف های آوازی

آشنایی به سازها و محدوده صوتی آن ها و بهره گیری از ردیف ها و تحریرهای سازی در آواز

شناخت و احاطه کامل بر صدای خود و آشنایی لازم به صدادهی و (سنوریته) بصورت علمی

آشنایی لازم به ادبیات و مفاهیم آن و شناخت صناعات ادبی و شعر و تلفیق مناسب با موسیقی به ویژه موسیقی آوازی

داشتن صدای پرقدرت و زیبا و مناسب برای اجرای بم ترین تا زیرترین نت های موسیقی متناسب با صوت خود

مناسب خوانی (انتخاب درست شعر و دستگاه یا آواز، متناسب با زمان، مکان و مستمع)

تسلط و شناخت کافی به مسائل اجتماعی

تعهد به ردیف و اصول آواز و پرهیز از تکرار و تقلید و اجرای پیشرو و متناسب با زمانه و تحولات و نوآوری های منطقی

پرهیز از تحریر زیاد و بی محتوا و هماهنگ کردن و معنا دادن به تحریر در جهت همخوانی با مفاهیم مختلف کلام و شعر

آشنایی کامل و ذوق سرشار در کمپوزسیون (ترکیب بندی) کلی و جزئی آواز

آشنایی لازم به صور خیال و تصویرسازی مناسب بر روی واژه ها

آشنایی به اصول فاخرخوانی، با بهره گیری از ترصیعات زیبا و مناسب بر روی کلام و الحان آوازی

در پایان استاد شجریان ضمن پای بندی به اصول اواز و اجرای صحیح ردیف، به شیوه ای کاملاً شخصی و نوین و متناسب با زمان رسیده است که به شیوه و سبک استاد شجریان معروف شده است، بطوریکه، پیروان و مریدان بسیاری پیدا کرده است و این موضوع با توجه به طبع دقیق و حساس و کمال طلب استاد، مسئولیت وی را سنگین تر کرده و بیش از پیش، هنوز مانند هنرجویی نو پا، به فراگیری اصول آوازی می پردازد زیرا معتقد است که دریای موسیقی و آواز بیکران است و تا پایان عمر باید به تلاش و مشق پرداخت.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

عندلیبان را چه پیش آمد هزاران را چه شد؛ شیوه آوازی استاد محمدرضا شجریان

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ