تاملاتی بر داستانهای کوتاه ویرجینیا وولف

فیمینیسم در داستان کوتاه؛ تاملی بر داستانهای کوتاه ویرجینیا وولف

اگر نقد و بررسی در مورد وولف باشد ، همواره و در اکثرِ نقدها روی آثار بلند و یا همان رمان های مشهور اوست . مثلا رمان « خانم دالاوی » را از منظری روان شناختی مورد تفسیر قرار می دهند و یا اینکه رمان چند لایه ی « موج ها » را از منظر روایت شناسی . اما شاید کمتر دیده شده است که آثار کوتاهش را کالبد شکافی کنند و ذرات تشکیل دهنده اش را بازبینی کنند و دیالکیک بین ذهن و عین در داستان های کوتاه اش را ببینند و مورد مداقه قرار دهند و ببینند که چیزی کمتر از رمان هایش ندارد . یکی از این داستا های ناشناخته ، داستانی کوتاه است به نام « لاپین و لاپینا » . داستان کوتاهی که گویا در کمال تعجب ، مثل یک رمان کوتاه جلوه می کند اما بسیار موجز و عمیق است . داستان زن و شوهری به نام« ارنست» و « رزالیند » که با درون مایه ای از طنز بسیار خفیف نیز همراه می باشد . کلیت داستان در این است که « رزالیند » برای فرار از جدیت تلخ و کشنده ی زندگی ، در خلوت های خودشان نام های طنز آلودی روی شوهرش می گذارد که یکی از آن نام ها ، خرگوش است . چرا خرگوش ؟ در این داستان ، خانم وولف ، بسان رمان های سترگ خود و با ذهنی حاذق توانسته یک موسیقی زیبا را با نگارش کلماتی واضح بیافریند که مخاطب ، پنداری یک قطعه ی موسیقی را در چند دقیقه می شنود .داستان ، به طرزی گیرا و جذاب ادامه می یابد . «رزالیند » در خلوت های زناشویی خود و شوهرش را همچون خرگوش های واقعی در میان باغ ، و یا حتی به وضعی خوفناک ، دو خرگوش سرخ شده و آماده ی خوردن در سینی نهار می بیند .این تصویر سازی های ذهنی زن ، گاهی در یک جهان خیالی و شاید رمانتیک ، مخاطب را نگه می دارد . که ما بپذیریم ، مساله ی حرکت زندگی به سوی پیری ، برای شخصیتی همچون« رزالیند » غیر قابل باور است . چرا که آنها اکنون در پنجاهمین سالگرد ازدواجشان هستند .جهانی که « رزالیند » برای خویش ساخته ، جهانی است دست نیافتنی و دور از واقعیت . اما در هنگامه ی سفرهای ذهنی و عبور از مجراهای پر پیچ و خم ، ولی لذت بخشِ خیال ، « رزالیند » در اوج مسرت و کام یافتگی است . زیرا که او برای لحظاتی هر چند اندک از دنیای مصنوعی ساخته شده به دست انسانها گریزان است . در روزهای دیگر زندگی ، « رزالیند » همچون گذشته ، زندگی خود را ادامه می دهد .تا اینکه داستان به نقطه ی اصلی و پایان خود نزدیک می شود . او در یک روز خوب برای گردش بیرون می رود تا خانه ها ی اطراف را نگاه کند . در این زمان است که او به موزه ی تاریخ طبیعی می رسد . در آنجا خرگوشی مرده را می بیند که با کاه پر شده و با چشم های شیشه ای صورتی روی برف مصنوعی ایستاده است .با دیدن این صحنه ، « رزالیند » به لرزه می افتد .« دیدن آن صحنه او را به لرزه انداخت . شاید وقتی هوا تاریک شود همه چیز بهتر شود . به خانه رفت و کنار آتش نشست ، بی آنکه چراغ روشن کند و سعی کرد تصور کند که در شکارگاه تنها بود ، و آن جا نهری جریان داشت و در پشت نهر جنگلی تاریک بود . ..روی علف خیس چمباتمه زد و روی صندلی اش هم دو زانو نشست …بعد صدای شلیک تفنگ بود ..» و پس از این صحنه از داستان ، ما می بینیم که « رزالیند » ، منتظر شوهرش می شود . وقتی « ارنست » باز می گردد ، او خود را به آغوش همسرش می اندازد و با حالتی بسیار غمناک و حتی گریان می گوید : « وای ارنست ، ارنست ! » و در ادامه : « او رفته است ، ارنست ، از دست دادمش .» در آن صحنه ای که او کنار ساحل چمباتمه زده است ، در خیال « رزالیند » این بوده که انگار به او شلیک کرده اند و او حالا از دست رفته است .یعنی ورود واقعیت های تلخ در دنیای شیرین « رزالیند » . کلمه ی انگار را در این سطر در ساحل بنگریم : « ..از جا پرید انگار به طرف او شلیک کرده باشند .» در این سطر از داستان ، اندک اندک فضای خیالین و شکننده ی ذهن « رزالیند » در هم شکسته می گردد و حتی مخاطب ، متوجه می شود که دیگر با آن فضای طنزی که پیش از آن با آن مواجه بوده ، اصلا دیگر مواجه نیست و این هنرمندی نویسنده را نشان می دهد که فقط با نوشتن چند واژه ، چرخشی عجیب و فرمالیستی در داستان ایجاد کرده تا وضعیتی آیرونیک ، برخلاف ذهن « رزالیند » به وجود بیاید . همان وضعیتی که مخاطب در ابتدای داستان می بیند .این همان انتقاد تند و تیز « وولف » نسبت به وضعیت رقت انگیز « مدرنیته » است که گویا در رمان « خانم دالاوی » نیز به وضوح می بینیم . اما در نهایت ، این آیرونی ، نشان دهنده ی اعتراض زن و نحوه ی زندگی آنهاست که در یک نظام خشک و بی روح زاییده ی سرمایه داری آن روزگار انگلستان می بینیم . فیمینیستی که وولف به آن باور دارد قابل تامل است . « رزالیند » از دنیای دخترانه ی خود به دنیای زناشویی پا می گذارد . انسان هایی همچون مادر شوهر را می بیند که کویا هیچ گاه در خیال نزیسته اند ، چرا که به مادر شوهر لقب ارباب داده اند ، زنی برافروخته ، زمخت ، زورگو که همچون یک مرد انگلیسی خصوصیتی ضد زن دارد . « رزالیند » نمی خواهد که او و « ارنست » یک انسان انگلیسی تصنعی بمانند . او خود و شوهرش را خرگوش می نامد . خرگوش های معصوم و زیبایی که هیچ رابطه ای از خشونت صنعت ، شغل ، قانون و آداب خشک اجتماعی ندارند .زن در آثار « وولف » می خواهد بی پروا باشد . معترض و گریزان از چارچوب های ساخته شده ی مدرنیته . « رزالیند » معصومیت و سکوت را همچون خرگوش بودن ترجیح می دهد ، ولی نهایتا باز هم چنگال تیز و سرد جامعه به سراغ « رزالیند » می آید . او در داستان به خرگوشی تبدیل می شود که از انبوهی از کاه آن را پوشانده اند و چشم های مصنوعی دارد .در داستان به خرگوشی به نام « رزالیند » – انگار – شلیک می شود و رزالیند ، بالاجبار وارد دنیای پیچیده ی روزمره ی به شدت مدرن زده ی جامعه ی انگلیس می شود . داستان« لاپین و لاپینوا » از جمله داستان های تکنیکی و لبریز از درون مایه های احساسی و سرخوردگی دنیای زنانه ای است که همچون « خانم دالوی » در دالان های پر از تضاد و دو گانگی ذهن و عین حرکت می کند . این همان دیالکتیک جدید وولف است که انگار خودش به تنهایی توانسته در داستان ایجاد کند و راه تقلید را بر دیگران بسته است .

رحیم رستمی؛ منتقد ادبی

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

تاملاتی بر داستانهای کوتاه ویرجینیا وولف

فیمینیسم در داستان کوتاه؛ تاملی بر داستانهای کوتاه ویرجینیا وولف

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ