تاثیر جنگهای صلیبی بر تجارت خلیج فارس | صدیقه جمالی

تاثیر جنگهای صلیبی بر تجارت خلیج فارس

صدیقه جمالی

کارشناس ارشد ایران شناسی

صلیبیان به شاهراههای بازرگانی توجه نمودند و شهرهای تجاری که نقش واسطهگر بین آسیا و اروپا وآفریقا داشتند و همینطور مراکز بندری چون عکا و طرابلس در مسیر دریای مدیترانه که صادرات و وادرات کالا بین شرق و غرب را انجام میداد را تسخیر و تصرف کردند (کاردینی، ۱۳۹۳: ۱۶۷). بدینگونه مسلمانان مراکز تجاری را از دست دادند و اروپاییان انحصار واردات وصادرات کالاها را به دست گرفتند و توانستند از این طریق عوارض بسیاری از کشتیهای تجاری و کاروانهای بازرگانی دریافت نمایند و سود زیادی از این طریق به دست آورند. دولتشهرهای تجاری ایتالیا واقع در سواحل شمالی دریای مدیترانه به خصوص جمهوریهای ونیز، ژنوا و پیزا، با پول و اسلحه مسیحیان را به شرکت در جنگها تشویق میکردند تا با فشار به مسلمانان در جنگ به اهداف مادی و تجاری خود دست یابند. به همین دلیل با شروع جنگهای صلیبی تجار شهرهای ایتالیایی به خصوص ونیز به این نکته پی بردند که فرصت مناسبی برای تقویت تجارتشان در شرق و کسب سود در زمینه اقتصادی مهیاست. کسب حقوق انحصاری تجارت کالا توسط بازرگانان ملوان، نقطه عطفی برای پیشرفت ایتالیا بود. پیدایش بازار اروپایی برای کالای کشاورزی و صنعت شرق و لزوم حمل و نقل زوار صلیبی، دریانوردی و تجارت را چنان رونق داد که پس از دوران رومیها نظیر نداشت (عاشور، ۱۳۷۳: ۱۰۸). در نتیجه این تجارت در شهر ونیز و ژنوا ثروت بسیاری به دست آوردند.

زمانی که جنگهای صلیبی آغاز شد، جمهوریهای ونیز، ژنوا و بیزانس برای تحکیم ارکان بازرگانی خود و سود بیشتر، فرصت را غنیمت شمرده، با ناوگان دریایی قدرتمند به کمک کلیسا و روسای دول اروپایی شتافتند و صلیبیان را در اشغال مناطق اصلی شام یاری کردند. همچنین از آن در حمل و نقل بازرگانی و کسب سود بیشتر نیز استفاده نموند. برای مثال در فاصله سالهای ۱۰۹۶- ۱۱۰۵ میلادی/ ۴۸۹- ۴۹۸ هجری. قمری ونیز، سیصد کشتی در دریای مدیترانه و آدریاتیک به آب انداخت که همگی آماده جنگ و درگیری با هدف کمک به نیروهای صلیبی بودند (یوسف نسیم، ۱۹۸۱(العرب و الروم واللاتین، بیروت، دارالنهضه العربیه): ۸۷ به نقل از نظری مجید، دلبری و اسدبیگی، ۱۳۹۷: ۱۷۱).

از آنجایی که پیروزی صلیبیان در این جنگ باعث بقا واستمرار دستاوردهای مادی ونیزیان در تجارت دریایی میشد آنها نیز ضمن دادن وسایل حمل و نقل در مواردی بر ضد مسلمانان به عملیات نظامی و دریایی میپرداختند. در سال ۱۱۰۰ میلادی/ ۴۹۳ هجری. قمری ناوگان دریایی ونیز به دعوت بالدوین برای تصرف شهرهای ساحلی اعزام گردید و درمقابل خواهان آن شدند که تجار ونیزی از پرداخت مالیات گمرکی معاف شوند و یک سوم شهرها متعلق به آنها باشد (عاشور، ۱۳۷۳: ۱۰۷) بنابراین تجارت دریای مغرب بیش از جاهای دیگر رونق گرفت زیرا از آن راه مغرب به مشرق متصل میشد و تجارت دریایی بلاد اسلامی مثل خلیجفارس از رونق افتاد.

با آغاز جنگهای صلیبی شهرهای تجاری و مراکز بندری بین دریای مدیترانه به تسخیر مسیحیان درآمد و شهرهای ایتالیایی به خصوص ونیز انحصار تجارت دریای مدیترانه را اخذ کرد. «تجار دولت شهرهای ایتالیایی چون ونیز، جنوا و آمالفی ترجیح میدادند که کالاهای هند را از طریق مصر و سوریه به دست آورند تا این که به دیدار سواحل دور دست خلیجفارس بروند. فاطمیان از این موقعیت حداکثر استفاده را بردند و سود سرشاری به دست آوردند؛ بنابراین تلاش زیادی برای انحراف راههای راههای تجاری به خرج دادند»(Ashtor, 1976,195 به نقل از خیراندیش و خلیفه، ۱۳۸۶: ۸۸) در چنین شرایطی بندرهای مصر که در دست دولت فاطمیان بود پذیرای تجار اروپایی بود. (خیراندیش و خلیفه، ۱۳۸۶: ۸۸)

صلیبیان اروپایى به دلیل اقامت طولانی مدت در شام و مصر در دوران جنگهاى‏ صلیبى‏ به استفاده از بسیارى از محصولات شرقی مخصوصا قهوه و ادویه عادت پیدا کرده بودند و به هر قیمت که میشد برای بدست آوردن آنها تلاش میکردند و به همین علت این اجناس در اروپا خریدار بسیاری داشت. تجار نفع‏پرست ایتالیایی «با وجود تادیه حقوق هاى گزاف و بدمعاملگى و سوء سیرت مسلمین» باز به بنادر مصر و شام مى‏رفتند و به هر شکل بود با تحمل خوارى و پرداخت مخارج سالیانه مقدارى از کالاها را خریده به اروپا میبردند (اقبال آشتیانی، ۱۳۸۴: ۵۳۷). به این ترتیب فاطمیان مصر از این امتیاز برای تجارت به سود خود استفاده کردند و رونق یافتن تجارت دریای سرخ باعث کم رونق شدن تجارت در خلیجفارس گردید.

اقبال آشتیانی، عباس. (۱۳۸۴). تاریخ مغول. تهران : امیرکبیر.

عاشور، فاید حمادمحمد. (۱۳۷۳). جهاد مسلمانان در جنگ های صلیبی. ترجمه عباس عرب. تهران : فرهنگ اسلامی.

کاردینی، فرانکو. (۱۳۹۳). تاریخ روابط اسلام و اروپا. ترجمه بهاءالدین بازرگانی گیلانی. تهران : علم.

نظری، مجید؛ دلبری، شهربانو و اسدبیگی، اردشیر. (۱۳۹۷). « عوامل موثر بر بهره برداری تجاری غرب در شرق طی جنگهای صلیبی.» مطالعات تاریخ اسلام، شماره ۳۶.

خیراندیش، عبدالرسول. و خلیفه، مجتبی. (۱۳۸۶) « تجارت دریایی ایران در دوره سلجوقی، سده های ۵ تا ۶ هجری (با تاکید بر نقش بندر تیز).» مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا, ص. ۷۱ تا ۹۲.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

تاثیر جنگهای صلیبی بر تجارت خلیج فارس | صدیقه جمالی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ